Abstrakt

W artykule zatytułowanym „Sola scriptura a prawosławne pojmowanie Pisma Świętego i Tradycji Świętej” zostało przedstawione pojmowanie Pisma Świętego i Tradycji Świętej w Kościele prawosławny. Podjęte w drugiej połowie XVI w. kontakty między protestantami i prawosławnymi sprzyjały nawiązaniu dialogu teologicznego. Jest on nadal prowadzony w ramach Wspólnej Komisji Prawosławno-Luterańskiej, która od 1981 roku co dwa lata spotyka się na wspólnych posiedzeniach. Jedną ze spornych kwestii jest rozumienie Tradycji Świętej, którą wyklucza luterańska zasada sola scriptura i nadaje Pismu Świętemu niepodważalny autorytet. W teologii prawosławnej kwestia autorytetu nie odgrywa wielkiej roli i przede wszystkim nie jest pojmowana w sensie prawnym. Tak jak Kościół jest Bosko-ludzką rzeczywistością, „nowym stworzeniem”, odzwierciedleniem jedności Trójcy Świętej, to w nim jest prawda, która nie zawiera się w określonych nosicielach „autorytetu”, lecz przejawia się w różnych formach życia Kościoła. W prawosławnym pojmowaniu Objawienie Boże obejmuje Pismo Święte i Tradycję Świętą. Obie rzeczywistości nie wykluczają się wzajemnie, nie są przeciwstawne, ani też nie są różne pod względem ważności. Kościół posiada prawdę, przekazaną przez apostołów, którą może głosić nie ograniczając się tylko tym, co zostało zapisane w Piśmie Świętym. Pismo jest tylko częścią życia Kościoła, jednym z przejawów Ducha Świętego. Przyznaje się mu szczególną cześć, jednak nie posiada ono bezwarunkowego autorytetu. Pismo Święte nie jest ponad Kościołem, ponieważ ono żyje i jest pojmowane wewnątrz Kościoła. Kościół znajduje się we wzajemnej relacji również do Tradycji Świętej, którą Włodzimierz Łosski określa życiem Ducha Świętego w Kościele, życiem komunikującym każdemu członkowi Ciała Chrystusa możliwość słyszenia, przyjmowania, poznania Prawdy w autentyczny jej świetle, a nie w naturalnym świetle ludzkiego rozumu. Tradycja Święta została wyrażona w takich formach jak: Pismo Święte, nauczanie ojców Kościoła, decyzje soborów powszechnych i lokalnych, święta liturgia, ikonografia i architektura. W Kościele prawda wyrażana jest za pomocą różnych form: pisemnej, ustnej, obrazowej, symbolicznej, natomiast Tradycja w unikalny sposób łączy w sobie wszystkie te formy i uzdalnia człowieka do przyjęcia prawdy. Nie narzuca ona ludzkiej świadomości żadnych formalnych gwarancji prawdziwości wiary, lecz stwarza możliwość oglądania ukrytego świadectwa prawdziwości wiary. Prawosławna teologia postrzega życie i doświadczenie Kościoła, czyli inaczej określając Tradycję, w roli swego teologicznego źródła. Pismo Święte jest główną formą wyrażenia Tradycji, która z kolei pełni funkcję zasady hermeneutycznej w interpretacji i aktualizacji Pisma. Teologia nie ogranicza się do korzystania z Pisma, twórczości ojców Kościoła i innych źródeł, lecz czerpie swą wiedzę z ukrytego życia Kościoła w Duchu Świętym, życia ukierunkowanego na wypełnienie w Królestwie Bożym (por. Ef 3,17-19). Prawosławne pojmowanie Pisma Świętego I Tradycji Świętej diametralnie różni się od luterańskiej zasady sola scriptura.