Abstrakt

Próby zbudowania jedności pomimo różnic teologicznych, podejmowane były wewnątrz polskiego ewangelicyzmu od XVI do XXI w. Przez cały ten czas pewne ekumeniczne wątki wciąż na nowo powracają: wzajemne uznanie urzędów i sakramentów oraz możliwość ich przyjmowania u partnerów dialogu, wymiana kaznodziejska, współużytkowanie kościołów, wspólne synody, powołanie Kościoła narodowego, wspólne kształcenie duchownych, współpraca wydawnicza i charytatywna. Artykuł przypomina najstarszy ekumeniczny akt w Europie - Ugodę Sandomierską (1570), która pozwoliła uznać się nawzajem za prawowierne trzem nurtom reformacji w Polsce: kalwinistom, braciom czeskim i luteranom. W artykule przywołany jest polski prekursor irenizmu, senior Jednoty Małopolskiej, ks. Bartłomiej Bythner (1559-1629) i jego dzieło Fraterna et modesta ad omnes per universam Europam reformatas ecclesias [...] exhortatio, w którym zaapelował on o zwołanie powszechnego soboru chrześcijańskiego. Artykuł śledzi losy Wspólnego Konsystorza luterańsko-reformowanego, wspólne zaangażowanie obu wyznań w Plebiscyt 1920 r., pokazuje przykłady udanych wspólnych projektów wydawniczych i wspólnej działalności charytatywnej. Tekst przywołuje kolejne dokumenty współpracy, zarówno pomiędzy ewangelikami reformowanymi i luteranami, jak i w ostatnim czasie – z metodystami. Wiele ze wspólnych inicjatyw nie było podyktowanych jedynie chęcią realizacji teorii ekumenicznych, ale były rozwiązaniami praktycznymi, które przyniosło życie. Pozwala to z nadzieją spojrzeć w przyszłość z perspektywy 500 lat starań o tę jedność, która wciąż jest zadaniem Kościołów i w kontekście zbliżających się obchodów 500-lecia reformacji.