The Imago Dei Concept as a Symbol of Human Dignity? A Critical Examination: An Outline

Wojciech Szczerba

doi:10.36124/rt.2025.08

Opublikowane: 2025-12-281

Tom 67 Nr 1 (2025)

Koncepcja Imago Dei jako symbol ludzkiej godności? Krytyczna ewaluacja

Wojciech Szczerba

https://orcid.org/0000-0002-4265-506X

https://doi.org/10.36124/rt.2025.08

Zarys

Abstrakt

Artykuł podejmuje temat koncepcji obrazu Boga – Imago Dei – rozumianej jako podstawowy symbol godności człowieka. Analizowane są trzy główne sposoby jej interpretacji: ontologiczny, relacyjny i funkcjonalny. Ujęcie ontologiczne postrzega każdego człowieka lub pewien aspekt człowieczeństwa jako odzwierciedlenie/obraz Boga. Perspektywa relacyjna podkreśla wzajemne powiązania między ludźmi oraz relację człowieka z Bogiem. Z kolei interpretacja funkcjonalna postrzega człowieka jako przedstawiciela–regenta Boga na ziemi, odpowiedzialnego za troskę o stworzenie. Artykuł zwraca uwagę, że tradycyjne rozumienie imago Dei bywało niejednokrotnie źródłem problemów, takich jak ekskluzywizm, patriarchalizm czy antropocentryzm, które niekiedy usprawiedliwiały nierówności społeczne i degradację środowiska. Współcześni teologowie, m.in. Jürgen Moltmann, proponują nową interpretację, łączącą ideę imago Dei z uniwersalnymi prawami człowieka i odpowiedzialnością ekologiczną. Mimo to pozostają otwarte pytania dotyczące sytuacji osób z niepełnosprawnościami, kryzysów uchodźczych czy wpływu technologii na rozumienie człowieczeństwa. Autor podkreśla, że przyszłe znaczenie imago Dei zależy od tego, czy ludzkość potrafi ująć jego przesłanie w sposób inkluzywny, z poszanowaniem godności każdego człowieka i odpowiedzialnością za ziemię jako wspólny dom całej ludzkości.

Słowa kluczowe:

Imago Dei, obraz Boga, antropologia biblijna, Moltmann, Habermas, społeczeństwo post-religijne, godność człowieka

Inne teksty tego samego autora

Wojciech Szczerba, Poznanie Niepoznawalnego, uchwycenie Nieuchwytnego. Apofatyczna teologia Grzegorza z Nyssy , Rocznik Teologiczny: Tom 65 Nr 1 (2023)
Wojciech Szczerba, Kontrowersje wokół Orygenesa. Casus Metodego z Olimpu , Rocznik Teologiczny: Tom 63 Nr 2 (2021)

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Szczerba, W. (2025). Koncepcja Imago Dei jako symbol ludzkiej godności? Krytyczna ewaluacja: Zarys. Rocznik Teologiczny, 67(1). https://doi.org/10.36124/rt.2025.08

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Augustine, Saint. 1991. The Trinity: De Trinitate. New York: New City Press.

Brown, Peter. 2008. The Body and Society: Men, Women, and Sexual Renunciation in Early Christianity. New York: Columbia University Press.

Cairns, David. 1953. The Image of God in Man. London: SCM.

Clines, David J.A. 1968. „The Image of God in Man.” Tyndale Bulletin 19: 53-103. DOI: https://doi.org/10.53751/001c.30671

Curtin, Brigid. 2014. „The Human Person as Imago Dei: Christian and Jewish Perspectives.” PhD thesis, School of Theology, Mater Dei Institute of Education, Dublin City University.

Deane-Drummond, Celia. 2014. „In God’s Image and Likeness.” In Questioning the Human: Toward a Theological Anthropology for the Twenty-First Century, edited by Lieven Boeve et al., 61-75. New York: Fordham University. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt13x00kc.7

Edmonds, Radcliffe. 1999. „Tearing Apart the Zagreus Myth: A Few Disparaging Remarks on Orphism and Original Sin.” Classical Antiquity 18 (1), 35-73. DOI: https://doi.org/10.2307/25011092

EPS. 1981. „Ecumenical Diary.” The Ecumenical Review 33 (1): 77. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1758-6623.1981.tb02545.x

Garr, Randall W. 2003. In His Own Image and Likeness: Humanity, Divinity and Monotheism. Leiden: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789047402039

GNO: Gregory of Nyssa. 1922-. Gregorii Nysseni Opera. Edited by Werner Jaeger. Leiden: Brill.

Guthrie, William K.C. 1993. Orpheus and Greek Religion. A Study of the Orphic Movement. Princeton: Princeton University Press.

Habermas, Jürgen. 2008. „Notes on Post-Secular Society.” New Perspectives Quarterly 25: 17-29. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-5842.2008.01017.x

Hilkert, Mary Catherine. 2002. „Imago Dei: Does the Symbol Have a Future.” Santa Clara lectures 8 (3): 1-24.

Hill, Thomas E. 2015. „Kantian perspectives on the rational basis of human dignity.” In The Cambridge Handbook of Human Dignity: Interdisciplinary Perspectives, edited by Marcus Düwell, Jens Braarvig, Roger Brownsword, Dietmar Mieth, 215-221. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511979033.027

Ibrahim, Emily A. 2023. „Imago Dei in Eastern Orthodox Statements and Implications for Inclusion of People with Disabilities in the Church: A Dissonant Relationship.” Horizons 50 (1): 62-109. DOI: https://doi.org/10.1017/hor.2023.9

AH: Irenaeus of Lyon. 1994. „Against Heresies.” Translated by Cleveland A. Coxe. In Ante-Nicene Fathers, series II, volume 1, edited by Alexander Roberts & James Donaldson, 309-567. Peabody: Hendrickson Pub.

Kant, Immanuel. 1903/11. „Die Metaphysik der Sitten.” In Kants gesammelte Schriften, herausgegeben von der Königliche Preussische Akademie der Wissenschaften. Volume 6. Berlin: Walter de Gruyter.

Kerenyi, Carl. 1996. Dionysos: Archetypal Image of Indestructible Life. Translated by Ralph Manheim. Princeton: Princeton University Press.

Maliszewska, Anna. 2019. „Imago Dei in People with Profound Intellectual Disabilities.” Theologica Xaveriana 188: 1-26.

McCord, James I., and Allen O. Miller (ed.). 1977. A Christian Declaration on Human Rights. Grand Rapids: Eerdmans.

Middleton, Richard J. 2005. The Liberating Image: The Imago Dei in Genesis 1. Grand Rapids: Brazos.

Moltmann, Jürgen. 1975. „The Theology of Human Rights and the Theology of Liberation (Interim Report).” Reformed World 33 (6): 268-74.

Moltmann, Jürgen. 1976. „A Christian Declaration on Human Rights.” Reformed World 34 (2): 58-72.

Moltmann, Jürgen. 1985. God in Creation. Translated by Magaret Kohl. London: SCM Press LTD.

Novak, David. 1983. The image of the non-Jew in Judaism: a historical and constructive study of the Noahide Laws. New York: E. Mellen Press.

Novak, David. 2000. Covenantal Rights: A Study in Jewish Political

Theory. Princeton: Princeton University Press.

Novak, David. 2001. „The Human Person as the Image of God.” In Personhood and Health Care, edited by David C. Thomasma, David N. Weisstub, Christian Herve, 43-55. Dordrecht, Springer-Science+Busines Media, B. V.

Peterson, Ryan S. 2016. The Imago Dei as Human Identity: A Theological Interpretation. Winona Lake, Eisenbrauns. DOI: https://doi.org/10.1515/9781575064345

PG: Patrologiae cursus Completus. Series Graeca Prior. 1863. edited by Jacques Paul Migne. Volume 44-66. Parissis: Garnier.

Pope Francis. 2015. „Laudato Si.” Retrieved 2024.11.03. https://www.vatican.va/content/francesco/en/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si.html.

Pope Leo XIII. 1891. „Rerum Novarum.” Retrieved 2024.11.03. https://www.vatican.va/content/leo-xiii/en/encyclicals/documents/hf_l-xiii_enc_15051891_rerum-novarum.html.

Sarna, Nahum M. 1989. Genesis (The JPS Torah Commentary). New York-Philadelphia-Jerusalem: The Jewish Publication Society.

Schäfer, Peter. 2020. „8. The Logos, according to Philo of Alexandria.” In Two Gods in Heaven: Jewish Concepts of God in Antiquity, 62-64. Princeton: Princeton University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780691199894-009

Service, Jacqueline. 2015. „«A Disabled Trinity» – Help or Hindrance to Disability Theology?” St Marks Review 232: 50-64. 232.

ST: Thomas Aquinas. 1947. „Summa Theologica.” Translated by Fathers of the English Dominican Province, edited by Benzinger Bros. Retrieved 2024.11.03. https://www.ccel.org/a/aquinas/summa/home.html.

Szczerba, Wojciech. 2020. „The Concept of Imago Dei as a Symbol of Religious Inclusion and Human Dignity.” Forum Philosophicum 25 (1): 13-36. Retrieved 2024.11.02. https://forumphilosophicum.ignatianum.edu.pl/docannexe/file/3684/2._szczerba.pdf. DOI: https://doi.org/10.35765/forphil.2020.2501.2

Szczerba, Wojciech. 2025. W poszukiwaniu godności. Człowiek w świetle formatywnych metafor. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki. (in print)

Tarus, David. 2016. „Imago Dei in Christian theology: the Various Approaches.” Online International Journal of Arts and Humanities 5: 18-25.

White, Lynn. 1967. „The Historical Roots of Our Ecologic Crisis.” Science 155 (3767): 1203-1207. DOI: https://doi.org/10.1126/science.155.3767.1203

Wilson, Stephen M. 2017. „Blood Vengeance and the Imago Dei in the Flood Narrative (Genesis 9:6).” Interpretation: Journal of Bible and Theology 71 (3): 263-273. DOI: https://doi.org/10.1177/0020964317698762