Zagadnienie nadawania autokefalii w procesie przygotowawczym do Wielkiego i Świętego Soboru Kościoła Prawosławnego

Andrzej Kuźma

doi:10.36124/rt.2025.10

Opublikowane: 2025-12-281

Tom 67 Nr 2 (2025)

Zagadnienie nadawania autokefalii w procesie przygotowawczym do Wielkiego i Świętego Soboru Kościoła Prawosławnego

Andrzej Kuźma

https://orcid.org/0000-0003-4485-9821

https://doi.org/10.36124/rt.2025.10

Abstrakt

W Kościele prawosławnym nie istnieje jednoznaczna procedura nadawania autokefalii dla nowo powstającego Kościoła lokalnego. Już na początku przygotowań do zwołania Wielkiego i Świętego Soboru Kościoła Prawosławnego stwierdzono, że należy opracować dokument o zasadach nadawania autokefalii. W procesie przygotowawczym nie udało się opracować projektu dokumentu dotyczącego tego zagadnienia. Z tego też względu Sobór, który odbył się na Krecie w 2016 r., nie zajmował się procedurą nadawania autokefalii. Niemniej jednak w procesie przygotowawczym uzgodniono wiele punktów, które wyrażają wspólne podejście całego prawosławia do tego zagadnienia. W artykule zostały ukazane wspólne uzgodnienia dotyczące tego, kto nadaje autokefalię? W jaki sposób nadawana jest autokefalia? I kto podpisuje tomos o nadaniu autokefalii? Stwierdzono, że nadawanie autokefalii jest sprawą całego prawosławia. Autokefalię nadaje Patriarcha Konstantynopola w porozumieniu i za zgodą wszystkich zwierzchników. Tomos o nadaniu autokefalii podpisywany jest przez Patriarchę Ekumenicznego i pozostałych zwierzchników Kościołów autokefalicznych. Nie osiągnięto jednak porozumienia dotyczącego tego, czy podpis patriarchy Konstantynopola powinien różnić się od pozostałych podpisów.

Słowa kluczowe:

autokefalia, Wielki i Święty Sobór Kościoła prawosławnego, nadawanie autokefalii, Tomos o autokefalii

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kuźma, A. (2025). Zagadnienie nadawania autokefalii w procesie przygotowawczym do Wielkiego i Świętego Soboru Kościoła Prawosławnego. Rocznik Teologiczny, 67(2), 207–228. https://doi.org/10.36124/rt.2025.10

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Allocution 2009: „Allocution de son Eminence Métropolite Jean de Pergame. Président da la Commission prononcée à la séance d’ouverture des travaux le 10 décembre 2009.” 2009. Maszynopis, Commission Interorthodoxe Préparatoire 9-17 décembre.

Autocefalia libertate 2010: Autocefalia libertate şi demnitate. 2010. Bucureşti: Editura Basilica a Patriarhei Române.

L’Autocéphalie, Texte adopté 1993: „L’Autocéphalie et la maniere de la proclamer. Texte adopté.” 1993. Maszynopis, Commission Interorthodoxe Préparatoire 7-13 novembre.

Commission 2011: „Commission Interorthodoxe Préparatoire au Saint et Grand Concile.” 2011. Actes-Documents, Chambésy, 21-27 février.

Decyzja zwierzchników 2014: „Decyzja zwierzchników Cerkwi Prawosławnej (Fanar 6-9 marca 2014).” 2014. Wiadomości PAKP 4 (293): 8-9.

Doklad 1987: „Doklad o sovpadienijach i raschoždenijach po četyriem temam poviestki dnia IV Vsiepravoslavnogo Predsobornogo Sovieščanija.” 1987. Maszynopis, Šambesi-Ženieva.

Hryniewicz, Wacław. 2014. „Pierwszy bez równych. Moskwa ściera się z Konstantynopolem w kwestii prymatu.” Tygodnik Powszechny 16.02.: 17-18.

Kałużny, Tadeusz. 2004/2005. „Autokefalia a przyszły sobór ogólnoprawosławny.” Rocznik Seminaryjny (Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów) (4): 167-183.

Kałużny, Tadeusz. 2008. Nowy Sobór Ogólnoprawosławny. Natura, historia przygotowań, Tematyka. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów.

Kuźma, Andrzej. 2018. „Wielki Sobór Kościoła Prawosławnego na Krecie w 2016 r. i jego ustalenia.” Elpis (20): 165-179. DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.2018.20.18

Le Message 2008: „Le Message des Primas de Églises orthodoxies.” Episkepsis 692 (2008): 26-30.

Łotocki, Michał. 1932. Autokefalja. Zasady autokefalji. Warszawa: Instytut wydawniczy Biblioteka Polska.

Mežpravoslavnaja Komissija 1994: „Mežpravoslavnaja Podgotovitelnaja Komissija Sviatago i Vielikogo Sobora Pravoslavnoj Cerkvi 7-13 nojabrja 1993.” 1994. Stenogram-maszynopis, Sekretariat po Podgotovkie Svjatago i Vielikogo Sobora Pravoslavnoj Cerkvi, Šambesi-Ženieva.

Nezavisnost Srpskie1880: Nezavisnost Srpskie Cerkve prohlašena 1879. 1880. Beohrad: Drżavna sztampovni.

Panev, Jivko. 1995. „Quelques remarques sur l’autocéphali.” Contacts 170: 125-133.

Pozicija Moskovskogo Patriarchata: „Pozicija Moskovskogo Patriarchata po voprosu o piervienstvie vo Vselenskoy Cerkvi.” Nd. dostęp: 2025.07.14. https://www.patriarchia.ru/db/text/3481089.html.

Rapport 2009: „Rapport du Métropolite Jérémie de Suisse.” 2009. Maszynopis Secrétaire pour la préparation du Saint et Grande Concile. Commission Interorthodoxe Préparatoire 9-17 décembre.

Sprawozdanie 2009: „Sprawozdanie ze spotkania Międzyprawosławnej Komisji Przygotowawczej Świętego Soboru Wszechprawosławnego. Chambesy 9-16.12.2009.” 2009. Maszynopis. Archiwum Prawosławnej Metropolii w Warszawie t. 3.

Pańkowski, Jerzy. 2016. „Synaksa Zwierzchników Lokalnych Cerkwi Prawosławnych, Chambesy (21-28 stycznia 2016).” Wiadomości PAKP (3): 4-5.

Synodika XIII: „V Prosinodiki Panorthodoxox Diaskepsis, Sambesi 10-17 oktovriu. 2015.” 2016. Synodika 13.

Tofiluk, Jerzy. 1999. „O przygotowaniach do Soboru Wszechprawosławnego.” Elpis (1): 69-84. DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.1999.01.05

Tofiluk, Jerzy. 2006. „Autokefalia w rozumieniu Kościoła prawosławnego.” W Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce. Red. Antoni Mironowicz, Urszula Pawluczuk, Piotr Chomik, 9-22. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Tomos: „Tomos o nadaniu autokefalii Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu” 1924 (duplikat w j. francuskim). Archiwum Akt Nowych, Sygn. 2/14/0/5/1001, (skany 244-247).

Znosko, Aleksy. 2000. Kanony Kościoła Prawosławnego. Hajnówka: Bratczyk.

Znosko, Aleksy. 1995. „Autokefalia.” W Encyklopedia Katolicka T. 1. Red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułowski. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: 1157-1158.

Zyzykin, Michał. 1931. Autokefalja i zasady jej zastosowania. Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska.