Dziedzictwo wydawnicze Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w II Rzeczypospolitej — stan dotychczasowej wiedzy i perspektywy badawcze

Ivan Nikulin

doi:10.36124/rt.2024.18

Published: 2024-11-291

Vol. 66 No. 3 (2024)

The publishing heritage of the Polish Autocephalous Orthodox Church in the Second Polish Republic — the state of knowledge and research perspectives

Ivan Nikulin

https://orcid.org/0000-0002-0546-3763

https://doi.org/10.36124/rt.2024.18

Abstract

The Polish Autocephalous Orthodox Church in the interwar period, despite all difficulties in relations with the state and society, experienced a period of the church life revival. Metropolitan Dionizy (Waledyński) strove for wide-ranging church and educational activities. He picked a large-scale book publishing house as one of the main directions of it with the Warsaw Synodal Printing House as a center. The article analyzes the history and the current state of research on church publications in the interwar Poland, assesses their scale and prospects for further research. The author concludes that despite the abundance of research on the history of the Orthodox Church in the Second Polish Republic, the history of book publishing remains virtually unexplored.

Keywords:

Orthodoxy, The Orthodox Church in Poland, publishing houses in the Second Polish Republic, Metropolitan Dionysius (Waledinski), educational activity, printing, Synodal Printing House

Download files

PDF (polish)

Citation rules

Nikulin, I. (2024). The publishing heritage of the Polish Autocephalous Orthodox Church in the Second Polish Republic — the state of knowledge and research perspectives. Theological Yearbook, 66(3), 519–534. https://doi.org/10.36124/rt.2024.18

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Aleksij (Gromadskij), arhiepiskop. 1933. „Mitropolit Georgij.” Voskresnoe čtenie 21: 323–325.

Aleksij (Gromadskij), arhiepiskop. 1937. K istorii Pravoslavnojcerkvi v Pol´še za 10-letnee prebyvanie vo glave Ee Blažennejšego Dionisiâ (1922–1933). Varšava: Sinodal´naâ tipografiâ.

Blohin, Vladimir S. 2014. Istoriâ pomestnyh Pravoslavnyhcerkvej: Učebnoe posobie. Ekaterinburg: Ekaterinburgskaâ duhovnaâ seminariâ.

Blohin, Vladimir S. 2022. Istoriâ pomestnyh Pravoslavnyhcerkvej: učebnik. Ekaterinburg: Ekaterinburgskaâ duhovnaâ seminariâ.

Bulaty, Pavel. 2018. „The life of the Orthodox Church in Western Belarus in the photos with the magazine Voskriesnoje chtienije.” Cerkovno-istoričeskij al´manah Χρονοσ 6: 128–156.

Čitatel´. 1933. „Tvorčeskij pamâtnik.” Voskresnoe čtenie 17: 263–267.

Dudra, Stefan. 2010. Mitropolita Dionizy (Waledyński). Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna.

Ego Blaženstvu, Blažennejšemu Dionisiû, Mitropolitu Varšavskomu i Volynskomu i vseâ Pol´ši, Svâŝenno-Arhimandritu Počaevo-Uspenskiâ Lavry, vden´ ego ûbileev: dvadcatiletnego episkopskogo (1913–1933) i desâtiletnego mitropolič´âgo (1923–1933) „Slovo” i „Voskresnoe čtenie”. 1933. Varšava: Sinodal´naâ tipografiâ.

Fedûkina, Elena V. 2010. „Prosvetitel´skaâ deâtel´nost´ mitr. Dionisiâv (Valedinskogo) kak opredelâûŝij faktor v razvitii pravoslavnoj kul´tury II Rečipospolitoj.” W Ežegodnaâ bogoslovskaâ konferenciâ Pravoslavnogo Svâto-Tihonovskogo gumanitarnogo universiteta, tom 1, nr 20, 327–331. Moskva: Pravoslavnyj Svâto-Tihonovskij universitet.

Iwaniuk, Wiesław. 2004. „Białoruskie wydawnictwa cerkiewne w II Rzeczypospolitej.” W Prawosławne oficyny wydawnicze w Rzeczypospolitej, red. Antoniego Mironowicza, Urszuli Pawluczuk i Piotra Chomika, 212–224. Białystok: Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku.

Kawecka, Agata et al. 2021. Komentowana bibliografia polskich przekładów piśmiennictwa kręgu Slavia Orthodoxa, red. Ivan Petrow (Series Ceranea 7). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/8220-416-2

Katalog książek i broszur Warszawskiego składa synodalnego na 1939 rok. 1939. Warszawa: Drukarnia Synodalna.

Krasińska, Izabela. 2023. „Wyznawcy prawosławia w Drugiej Rzeczypospolitej w dyskursie prasowym «Przeglądu Prawosławnego» (1939).” Studia Ełckie 3: 285–306. https://doi.org/10.32090/SE.250314

Kuryłowicz, Aleksy. 2000. „Prasa prawosławna w II Rzeczypospolitej.” W Kościół prawosławny w dziejach Rzeczypospolitej i krajów sąsiednich, red. Piotr Chomik, 138–139. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii UwB.

Kuryłowicz, Aleksy. 2004 „Prawosławne oficyny wydawnicze w II Rzeczypospolitej.” W Prawosławne oficyny wydawnicze w Rzeczypospolitej, red. Antoni Mironowi, Urszula Pawluczuk, Piotr Chomik, 199–211. Białystok: Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku.

Labyncev, Ûrij A., i Larisa L. Ŝavinskaâ. 1999. Belorussko-ukrainsko-russkaâ pravoslavnaâ knižnost´ mežvoennoj Pol´ši. Issledovaniâ i publikacii po materialamèkspedicii 1996 g. Moskva: “Indrik”

Labyncev, Ûrij A., i Larisa L. Ŝavinskaâ. 2001. Pravoslavnaâ literatura Pol´ši (1918–1939 gg.). Minsk: Nacional´naâ biblioteka Belarusi.

Michalczuk, Witali. 2022. Metropolita Dionizy Waledyński wielki hierarcha i prawosławny obywatel Rzeczypospolitej — biografia w rzeczach, fofgrafiach i archiwaliach. Kraków: Skriptum.

Mironowicz, Antoni. 2005. Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.2006.08.09

Mironowicz, Antoni. 2006. Kościół prawosławny w Polsce. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.

Mironowicz, Antoni. 2012. „Białoruskie wydawnictwa cerkiewne w II Rzeczypospolitej.” W Między Rzymem a Nowosybirskiem. Księga Jubileuszowa dedykowana Ks. Marianowi Radwanowi SCJ, red. Irena Wodzianowska i Hubert Łaszkiewicz, 347–356, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.

Mironowicz, Antoni. 2018. Cerkiew prawosławna w II Rzeczypospolitej. Białystok: Agencja Wydawnicza EkoPress.

Mironowicz, Antoni. 2020. „Pol´skaâ Avtokefal´naâ Pravoslavnaâ Cerkov´.” W Pravoslavnaâ ènciklopediâ. Tom 57. Moskva: CNC «Pravoslavnaâ Ènciklopediâ»: 272–279.

Mìsilo, Êvgen. 1991. Bìblìografìâ ukraïns´koï presiv Pol´ŝì (1918–1939) ì Zahìdno-Ukraïns´kìj Narodnìj Respublìcì (1918–1919). Edmonton: Vidavnictvo Kanads´kogo ìnstitutu ukraïns´kihstudìj (Al´berts´kij unìversitet).

Misiło, Eugeniusz. 1983. Spis tytułów prasy ukraińskiej w Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: IBL PAN.

Nikulin, Ivan. 2023. „Ile publikacji wydała warszawska Drukarnia Synodalna? (Wstępny przegląd wydań 1923–1939).” Elpis 25: 87–92. https://doi.org/10.15290/elpis.2023.25.09 DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.2023.25.09

„Osnovnye raboty L.L. Ŝavinskoj za 1990–2011 gg., posvâŝennye vostočnoslavânskim literaturam i istorii knižnoj kul´tury.” Nd. Ŝavinskaâ Larisa Leonidovna. Dostęp 2022.05.19. http://shchawin.narod.ru/spisShch.htm

Roŝinskij, Ûrij. 1933. „Desât´ let.” Voskresnoe čtenie 17: 267–269.

Samosûk, Nadežda Viktorovna 2012. „Pravoslavnye sinodal´nye izdaniâ vkul´ture Zapadnoj Belarusi, 1921–1939 gody.” Vestnik Polockogo gosudarstvennogo universiteta. Seriâ E. Pedagogičeskie nauki 15: 154–157.

Ŝavinskaâ, Larisa L. 1998. „Knižnyj repertuar krupnejšego pravoslavnogoizdatel´skogo centra mežvoennoj Pol´ši — Varšavskoj Sinodal´noj tipografii.” Slavânovedenie 1: 76–88.

Skurat, Konstantin E. 1994. Istoriâ Pomestnyh Pravoslavnyh Cerkvej: Učebnoe posobie, v 2 t. Moskva: Russkie ogni.

Sosna, Grzegorz. 2005. Kratkij ukazatel´ slovarnyh statejcerkovno-bogoslužebno-pastyrskogo haraktera. Bel´sk Podlâšskij/Ryboly: Polecealne studium ikonograficzne.

Sosna, Grzegorz i Antonina Troc-Sosna. 2017. Hierarchia, kler i pracownicy Kościoła prawosławnego w XIX-XXI wieku w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej. Wydanie II, poprawione i uzupełnione. Warszawa/Bielsk Podlaski: Warszawska Metropolia Prawosławna.

Stempa, Tomasz. 2016. Cerkiew Prawosławna w Polsce (illustrowana historia). Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna.

Suławka, Adam R. 2018. „Prasa rosyjska i rosyjskojęzyczna w II Rzeczypospolitej (1918-1939).” Rozprawa doktorska, Uniwersytet Warszawski.

Svitič, Aleksandr K. 1959. Pravoslavnaâ Cerkov´ v Pol´še i ee avtokefaliâ. Buènos Ajres: Naša Strana.

Syrnyk, Marek. 1996. Ukraińcy w Polsce 1918–1939. Oświata i szkolnictwo. Wrocław: Krynica Design Studio.

Velimirovič, Miloš Milorad i Svetlana Georgievna Zvereva. 2005. „Gardner Ivan Alekseevič.” W Pravoslavnaâ ènciklopediâ. Tom 10. Moskva: CNC «Pravoslavnaâ Ènciklopediâ»: 416–418. DOI: https://doi.org/10.1017/S1092852900022781

Veretûk, Oksana. 2001. Ukraïns´ke lìteraturnežittâ u mìžvoênnìj Pol´ŝì. (Vidannâ. Postatì. Ukraïns´ko-pol´s´kì lìteraturnì kontakti). Ternopìl´: Ternopìl´s´ka krajova organìzacìâ Nacìonal´noï Lìgi ukraïns´kih kompozitorìv.

Vlasovs´kij, Ìvan. 1998. Naris ìstorìï Ukraïns´koïpravoslavnoï Cerkvi, t. IV, č. II, reprintne vidannâ. Kiïv: Ukrainskaâ Pravoslavnaâ Cerkov´ Kievskogo Patriarhata.

„Voskresnoje čtenije.” 2022. Databáze Národní knihovny ČR. Dostęp 2022.05.19. https://aleph.nkp.cz/F/?func=direct&doc_number=000506381&local_base=SLK

Wilgat, Janina, red. 1986–2013. Bibliografia polska 1901–1939. Tom 1–15. Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Wiszka, Emilian. 2001. Prasa emigracji ukraińskiej w Polsce 1920–1939. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.