Katolicka wersja sola Scriptura? Odpowiedź Josepha Ratzingera

Sławomir Zatwardnicki

doi:10.36124/rt.2023.03

Opublikowane: 2023-11-251

Tom 65 Nr 1 (2023)

Katolicka wersja sola Scriptura? Odpowiedź Josepha Ratzingera

Sławomir Zatwardnicki

https://orcid.org/0000-0001-7597-6604

https://doi.org/10.36124/rt.2023.03

Abstrakt

Ocenę protestanckiego pryncypium i kwestię możliwości wypracowania katolickiej odmiany zasady sola Scriptura oparto na twórczości Josepha Ratzingera. Bawarski teolog pytanie o aksjomat „tylko Pismo” sprowadził do zagadnienia sposobu obecności Objawienia Bożego w historii. Ukazywał nierozerwalny związek Pisma z Kościołem, który daje znać w genezie świętych pism, uznaniu ich kanoniczności oraz ustaleniu kanonu, jest obecny również w postaci symbolu wiary na kartach Nowego Testamentu. Ratzinger rozróżnia pomiędzy Objawieniem a Pismem Świętym jako świadectwem i materialną zasadą Objawienia. Pismo pełni rolę „urzędu świadectwa” i w ten sposób zabezpiecza historyczne „raz jeden” Objawienia. Ale Objawienie ma również swoje „dzisiaj”, jest obecne w życiu, wierze i kulcie Kościoła. Objawienie jest źródłem, z którego wypływają dwa nurty Pisma i Tradycji jako materialnych i historycznych form przekazu Objawienia. Kwestia „Pismo i Tradycja” winna być włączona w szersze zagadnienie „Objawienie i Tradycja”. Nietożsamość Objawienia i Pisma Świętego zaprzecza możliwości przyjęcia katolickiej odmiany sola Scriptura – dowodził Ratzinger w polemice z Geiselmannem. Wystarczalna jest jedynie rzeczywistość Chrystusa, a nie jej natchnione świadectwo.

Słowa kluczowe:

sola Scriptura, tylko Pismo, Joseph Ratzinger, Pismo a Kościół, Pismo a Tradycja, Pismo a Objawienie, Objawienie Boże, materialna wystarczalność Pisma Świętego, 'raz jeden' Objawienia, teraźniejszość Objawienia

Inne teksty tego samego autora

Sławomir Zatwardnicki, Pismo Święte w warsztacie teologa. Geralda O’Collinsa przewodnik korzystania z tekstów natchnionych , Rocznik Teologiczny: Tom 63 Nr 2 (2021)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Zatwardnicki, S. (2023). Katolicka wersja sola Scriptura? Odpowiedź Josepha Ratzingera. Rocznik Teologiczny, 65(1). https://doi.org/10.36124/rt.2023.03

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Benedykt XVI. 2006. „Komunia w czasie – Tradycja.” Dostęp 2022.08.08. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/audiencje/ag_26042006.html.

Blanco Sarto, Pablo. 2013, „Myśl teologiczna Josepha Ratzingera.” Teologia w Polsce (2): 23–43. DOI: https://doi.org/10.31743/twp.2013.7.2.02

Boeve, Lieven. 2011. „Revelation, Scripture and Tradition: Lessons from Vatican II’s Constitution Dei verbum for Contemporary Theology.” International Journal of Systematic Theology (4): 416–433. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2400.2011.00598.x

Bossu, Nicolas, i Sameer Advani. 2020. „Resolving the Dualism between Exegesis and Theology: Joseph Ratzinger and the Rediscovery of Tradition: A case study of the Purification of the Temple (Jn 2:13-25).” Alpha Omega (1): 47–79.

Brotherton, Joshua. 2015. „Revisiting the Sola Scripture Debate: Yves Congar and Joseph Ratzinger on Tradition.” Pro Ecclesia (1): 85–114. DOI: https://doi.org/10.1177/106385121502400106

Childs, Brevard S. 2006. „The Canon in Recent Biblical Studies. Reflections on an Era.” W Canon and Biblical Interpretation (The Scripture and Hermeneutics Series 7). Red. Craig Bartholomew et al., 33-57. Grand Rapids: Zondervan.

Cross, Anthony R. 2007. „Reformations (Sixteeenth Century).” W Dictionary of Biblical Criticism and Interpretation. Red. Stanley E. Porter. New York: Routledge: 313–324.

Daly, Gabriel. 1997. „Revelation in the Theology of the Roman Catholic Church.” W Divine Revelation. Red. Paul Avis, 23–44. Eugene: Wipf & Stock Publishers.

DH: Denzinger, Heinrich. 2009. Enchiridion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum: Kompendium der Glaubensbekenntnisse und kirchlichen Lehrentscheidungen. Freiburg im Breisgau: Verlag Herder.

DV: Sobór Watykański II. 2002. „Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum.” W Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje: Tekst polski: Nowe tłumaczenie, 350–363. Poznań: Pallottinum.

Dulles, Avery. 1980. „Scripture: Recent Protestant and Catholic Views.” Theology Today (1): 7-25. DOI: https://doi.org/10.1177/004057368003700102

East, Brad. 2021. The Doctrine of Scripture. Eugene: Cascade Books.

Feingold, Lawrence. 2016. Faith Comes from What is Heard: An Introduction to Fundamental Theology. Steubenville: Emmaus Academic.

Ferdek, Bogdan. 2010. „Objawienie w doktrynie kard. Josepha Ratzingera/Benedykta XVI.” Studia theologiae fundamentalis (1): 169–181.

Fisichella, Rino. 2001. „Dei Verbum Audiens et Proclamans: On Scripture and Tradition as Source of the Word of God.” Communio. English Edition (1): 85–98.

Gaál de, Emery, Matthew Levering, red. 2010. Joseph Ratzinger and the Healing of Reformation-Era Divisions. Steubenville: Emmaus Academic.

Gaál de, Emery. 2010. The Theology of Pope Benedict XVI: The Christocentric Shift. New York: Palgrave Macmillan.

Gaál de, Emery. 2012. „The Theologian Joseph Ratzinger at Vatican II: His Theological Vision and Role.” Lateranum (3): 515–548.

Gabriel, Andrew K. 2007. „Luther, Martin (1483–1546).” W Dictionary of Biblical Criticism and Interpretation. Red. Stanley E. Porter. New York: Routledge: 210-211.

Geiselmann, Josef Rupert. 1962. Die Heilige Schrift und die Tradition: Zu den neueren Kontroversen über das Verhältnis der Heiligen Schrift zu den nichtgeschriebenen Traditionen. Freiburg: Verlag Herder.

Hahn, Scott. 2021. Przymierze i komunia: Teologia biblijna papieża Benedykta XVI. Tłum. Dominika Krupińska. Kraków: Wydawnictwo Esprit.

Hendrix, Scott H. 2011. „Sola Scriptura.” W The Cambridge Dictionary of Christian Theology. Red. Ian A. McFarland et al. Cambridge: Cambridge University Press: 478–479.

Kasper, Walter. 2014. Kościół katolicki: Istota, rzeczywistość, posłannictwo. Tłum. Grzegorz Rawski. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Leks, Paweł. 1997. „Słowo Twoje jest prawdą…”: Charyzmat natchnienia biblijnego. Katowice: Księgarnia św. Jacka.

Levering, Matthew. 2014. Engaging the Doctrine of Revelation: The Mediation of the Gospel through Church and Scripture. Grand Rapids: Baker Academic.

Martin, Francis. 2015. „Revelation and Understanding Scripture: Reflections on the Teaching of Joseph Ratzinger, Pope Benedict XVI.” Nova et Vetera. English Edition (1): 253–272.

McGrath, Alister. 2005. „Luter Marcin.” W Słownik hermeneutyki biblijnej. Red. wyd. pol. Waldemar Chrostowski. Tłum. Bogusław Widła. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio: 545-549.

Millare, Roland. 2020. „The Hermeneutic of Continuity and Discontinuity Between Romano Guardini and the Joseph Ratzinger: The Primacy of Logos.” Nova et Vetera. English Edition (2): 521–563. DOI: https://doi.org/10.1353/nov.2020.0034

Moss, R. 2015. „Beyond ‘Two Source Theory’ and ‘Sola Scriptura’: Ecumenical Perspectives on Scripture and Tradition.” Acta Theologica (2): 66–81. DOI: https://doi.org/10.4314/actat.v35i2.5

Mullins, Patrick. 2005. „The ecumenical movement and the transmission of the Word of God in Vatican II’s Dei Verbum.” The Ecumenical Review (4): 406–432. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1758-6623.2005.tb00563.x

Müller, Gerhard Ludwig. 2018. „Tradycja jako zasada katolickiej teologii.” Teologia w Polsce (2): 5–17. DOI: https://doi.org/10.31743/twp.2018.12.2.01

Pidel, Aaron. 2015. „Christi Opera Proficiunt: Ratzinger’s Neo-Bonaventurian Model of Social Inspiration.”, Nova et Vetera. English Edition (3): 693–711.

Pokrywiński, Rafał. 2017. „Pojęcie Objawienia Bożego według Josepha Ratzingera.” W Teologia fundamentalna w twórczości Josepha Ratzingera. Red. Krzysztof Kaucha i Jacenty Mastej, 81–102. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Popowski, Remigiusz. 1995. „Efapax.” W Popowski, Remigiusz. Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu: Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio: 247–248.

Rahner, Karl. 1969. „Nowe ujęcie natchnienia biblijnego.” W Biblia dzisiaj. Red. Józef Kudasiewicz, s. 189–197. Tłum. Anna Morawska. Kraków: Znak.

Ratzinger, Joseph i Vittorio Messori. 1986. Raport o stanie wiary: Z Ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori. Tłum. Zyta Oryszyn i Jan Chrapek. Kraków–Warszawa: Wydawnictwo Michalineum.

Ratzinger, Joseph. 2009. Wykłady bawarskie z lat 1963–2004. Tłum. Andrzej Czarnocki. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.

Ratzinger, Joseph. 2012. Teologia liturgii: Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego (Opera omnia 11). Tłum. Wiesław Szymona. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ratzinger, Joseph. 2014. Rozumienie objawienia i teologia historii według Bonawentury: Rozprawa habilitacyjna i studia nad Bonawenturą (Opera omnia 2). Tłum. Jarosław Merecki. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ratzinger, Joseph. 2015. Jezus z Nazaretu: Studia o chrystologii (Opera omnia 6/2). Tłum. Wiesław Szymona. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ratzinger, Joseph. 2016a. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego: Formułowanie – Przekaz – Interpretacja (Opera omnia 7/1). Tłum. Wiesław Szymona. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ratzinger, Joseph. 2016b. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego: Formułowanie – Przekaz – Interpretacja (Opera omnia 7/2). Tłum. Ewa Grzesiuk. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ratzinger, Joseph. 2018a. Wiara w Piśmie i Tradycji: Teologiczna nauka o zasadach (Opera omnia 9/1). Tłum. Jarosław Merecki. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ratzinger, Joseph. 2018b. Wiara w Piśmie i Tradycji: Teologiczna nauka o zasadach (Opera omnia 9/2). Tłum. Jarosław Merecki. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Rowland, Tracey. 2017. Catholic Theology. London–New York: Bloomsbury T&T Clark. DOI: https://doi.org/10.5040/9780567661807

Scheffczyk, Leo. 2001. „Sacred Scripture: God’s Word and the Church’s Word.” Communio. English Edition (1), 26–41.

Schneider, Michael. 2008. „Primat des Logos vor dem Ethos – Zum theologischen Diskurs bei Joseph Ratzinger.” W Joseph Ratzinger: Ein theologisches Profil. Red. Peter Hofmann, 15-45. Paderborn: Ferdinand Schöningh. DOI: https://doi.org/10.30965/9783657765621_003

Schwöbel, Christoph. 1990. „Calvin.” W Dictionary of Biblical Interpretation. Red. Richard J. Coggin i James L. Houlden. Philadelphia: Trinity Press International: 98–101.

Sobór Trydencki. 2007. „Dekret o przyjęciu świętych ksiąg i Tradycji (8.04.1546).” W Breviarium fidei: Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Red. Ignacy Bokwa, 179–180. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.

Szymik, Jerzy. 2015. Theologia Benedicta. Tom 3, Katowice: Księgarnia św. Jacka.

Thompson, John L. 2005. „Calvin, John.” W Dictionary for Theological Interpretation of the Bible. Red. Kevin J. Vanhoozer. Grand Rapids: Baker Academic: 96-97.

VD: Benedykt XVI. 2010. Verbum Domini. Kraków: Wydawnictwo M.

Wainwright, Geoffrey. 1995. „Towards an Ecumenical Hermeneutic: How Can All Christians Read the Scriptures Together?” Gregorianum (4): 639–662.

Ward, Timothy. 2005. „Scripture, Sufficiency of.” W Dictionary for Theological Interpretation of the Bible. Red. Kevin J. Vanhoozer. Grand Rapids: Baker Academic: 730–731.

Webster, John. 2003. Holy Scripture: A Dogmatic Sketch. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511808180

Webster, John. 2005. „Scripture, Authority of.” W Dictionary for Theological Interpretation of the Bible. Red. Kevin J. Vanhoozer. Grand Rapids: Baker Academic: 724-727.

Webster, John. 2012. The Domain of the Word: Scripture and Theological Reason. London – New York: T&T Clark International. DOI: https://doi.org/10.5040/9780567690425

Wicks, Jared. 2010. „Vatican II on Revelation: From Behind the Scenes.” Theological Studies (71): 637–650. DOI: https://doi.org/10.1177/004056391007100306

Work, Telford. 2002. Living and Active: Scripture in the Economy of Salvation. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing Co.

Yocum, John. 2005., „Scripture, Clarity of.” W Dictionary for Theological Interpretation of the Bible. Red. Kevin J. Vanhoozer. Grand Rapids: Baker Academic: 727–728.

Zatwardnicki, Sławomir. 2020. „One Source of Revelation and Two Currents of the Revelation Transmission and Cognition: The Apological Dimension of Joseph Ratzinger’s Theology.” Wrocławski Przegląd Teologiczny (2): 63–93.

Zatwardnicki, Sławomir. 2022. Od teologii Objawienia do teologii natchnienia: Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera. Lublin: Wydawnictwo Adademicon. DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475919

Zatwardnicki, Sławomir. 2023. Biblia „po katolicku”, czyli dlaczego nie sola Scriptura. Warszawa – Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.