Nowe Kościoły Charyzmatyczne – charakterystyka i aspekty ekumeniczne

Sławomir Pawłowski

doi:10.36124/rt.2025.12

Opublikowane: 2025-12-281

Tom 67 Nr 2 (2025)

Nowe Kościoły Charyzmatyczne – charakterystyka i aspekty ekumeniczne

Sławomir Pawłowski

https://orcid.org/0000-0003-4918-0658

https://doi.org/10.36124/rt.2025.12

Abstrakt

Termin „Nowe Kościoły Charyzmatyczne” odnosi się do Kościołów (kościołów), które zaczęły powstawać począwszy od połowy lat 50. XX wieku w wyniku ruchu charyzmatycznego. Cennym źródłem ich poznania jest opublikowany w 2018 roku przez liderów tych Kościołów dokument pt. The Characteristics of the New Charismatic Churches. Przedstawia on historię, terminologię, strukturę, orientację teologiczną i praktykę Nowych Kościołów Charyzmatycznych oraz ich zaangażowanie w misję i kulturę. Niniejszy artykuł streszcza zawartość tego dokumentu, wyjaśnia niektóre jego elementy i dodaje komentarz w optyce ekumenicznej, zwłaszcza z perspektywy Kościoła rzymskokatolickiego. Sieciowy charakter Nowych Kościołów Charyzmatycznych, elastyczność ich struktur i wizja „jedności w Duchu” zbiegają się z wymaganiami „społeczeństwa sieci” oraz z nowymi paradygmatami rzymskokatolickich zasad ekumenizmu, a także z postulatem czynienia z Kościoła „domu i szkoły komunii”. Odnowiona misja ewangelizacyjna, doświadczenie już istniejącej jedności i pielęgnowanie relacji – Kościoła i w Kościele – mogą być owocem wymiany darów duchowych między Nowymi Kościołami Charyzmatycznymi a Kościołem rzymskokatolickim, a nawet – w perspektywie ekumenicznej – między wszystkimi wyznawcami Chrystusa.

Słowa kluczowe:

ekumenizm, Nowe Kościoły Charyzmatyczne, pentekostalizm, ruch charyzmatyczny

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Pawłowski, S. (2025). Nowe Kościoły Charyzmatyczne – charakterystyka i aspekty ekumeniczne. Rocznik Teologiczny, 67(2), 245–280. https://doi.org/10.36124/rt.2025.12

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Antoszczuk, Mariusz. 2015. Obdarowani. Wydawnictwo „Compassion”.

Biblia Ekumeniczna to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu z Księgami Deuterokanonicznymi. Przekład ekumeniczny z języków oryginalnych. 2018. Warszawa: Towarzystwo Biblijne w Polsce.

Cartledge, Marc. 2006. Encountering the Spirit. London: DLT.

„The Case for the Restoration of the Church.” Nd. The Revival Library. Dostęp 2025.02.04. https://revival-library.org/restoration/the-case-for-restoration/#.

Castells, Manuel. 2007. Społeczeństwo sieci. Warszawa: Wydawnictwo PWN.

Cauchi, Tony. Nd. „The Latter Rain Revival – 1947-1958.”

The Revival Library. Dostęp 2025.02.01. https://revival-library.org/histories/1947-1958-latter-rain-revival-intro/.

„The Characteristics of the New Charismatic Churches.” 2018.

Information Service 151: 363-386. Dostęp 2025.01.29. https://www.christianunity.va/content/unitacristiani/en/dialoghi/sezione-occidentale/pentecostali/conversazioni-con-le-nuove-chiese-carismatiche/the-characteristics-of-the-new-charismatic-churches.html; www.prounione.it/dia/ncc-c/dia-NCC-C-04-characteristics-eng.pdf.

Christerson, Brad, i Richard Flory. 2017. The Rise of Network

Christianity. New York: OUP.

Committee to Study Third Wave Pentecostalism II. 2007. Majority

report. Dostęp 2025.02.03. https://www.crcna.org/sites/default/files/ThirdWavePentecostalismReport.pdf (1-71).

Committee to Study Third Wave Pentecostalism II. 2007. Minority

report. Dostęp 2025.02.03. https://www.crcna.org/sites/default/files/ThirdWavePentecostalismReport.pdf (72-98).

Fielding, Benjamin David, i Francesco Lorenzi, Matthew Philip Crocker. 2014. „This I Believe (The Creed).” Dostęp 2025.02.06. https://www.worshiptogether.com/songs/this-i-believe-the-creed-hillsong-worship/.

Franciszek, 2013. Adhortacja apostolska „Ewangelii gaudium”. O głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Franciszek, i XVI Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. 2024. Ku Kościołowi synodalnemu. Komunia – misja – uczestnictwo. Dokument końcowy. Poznań: Pallottinum.

Gajewski, Wojciech. 2010. Charyzmat – urząd – hierarchia. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Guzowski, Krzysztof. 2016. Duch dialogujący. Zarys pneumatologii dialogalnej. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Hawn, Robert. 1977. Charismatic Renewal. „The Conference «Heard Around the World».” Dostęp 2025.02.05. https://livingbulwark.net/wp-content/bulwark/february2017p2.htm.

Hocken, Peter. 2005a. „The «Neo-Charismatic» Churches and Networks of the last thirty-five years (Friday March 11, 2005). The Historical Roots and Early Development of the neo-charismatic Churches in USA and Great Britain.” Dostęp 2025.01.31. https://www.peterhocken.org/mc/home.nsf/0/F4E795111396A866C1257D9F006155C3/$FILE/Part1.pdf.

Hocken, Peter. 2005b. „The «Neo-Charismatic» Churches and Networks of the last thirty-five years (Friday March 11, 2005). Gobalisation and Massive Expansion.” Dostęp 2025.01.31. https://www.peterhocken.org/mc/home.nsf/0/F4E795111396A866C1257D9F006155C3/$FILE/Part2.pdf.

Hocken, Peter. 2009. The Challenges of the Pentecostal, Charismatic and Messianic Jewish Movements. Farnham: Ashgate Publishing Limited.

Hocken, Peter. 2015. „Druga paradygmatyczna zmiana katolickiego ekumenizmu?” W Ekumenizm dla ewangelizacji. Red. Przemysław Kantyka i Sławomir Pawłowski, 101-114. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Hocken, Peter. 2016. Azusa, Rome, and Zion. Pentecostal Faith, Catholic Reform, and Jewish Roots. Eugene: Pickwick Publications.

„Identity and self-understanding – Press Release (April 27-28).” 2009. prounione.it. Dostęp 30.01.2025. www.prounione.it/dia/ncc-c/dia-NCC-C-02-2009-eng.pdf.

Ierullo, Bruno. 2019. United in Christ. The Story of the Glorius Church. Vaughan: United in Christ.

Jan Paweł II. 2001. List apostolski „Novo millenio ineunte” Ojca Świętego Jana Pawła II do biskupów, duchowieństwa i wiernych na zakończenie Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów.

Jańczuk, Leszek. 2016a. „Wspólnoty pentekostalne w Polsce i ich klasyfikacja.” Łódzkie Studia Teologiczne 25 (4): 29-42.

Jańczuk, Leszek. 2016b. „Ekumenizm polskiego środowiska ewangelikalnego.” Roczniki Teologiczne 53 (7): 171-189. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.7-15

Jeziernicki, Andrzej. 2021. Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. Studium teologicznoekumeniczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

Kay, William. 2007. Apostolic Networks in Britain. Carlisle: STL.

Kendrick, Graham. (1986). „We Believe.” Dostęp 2025.02.06. https://grahamkendrick.co.uk/we-believe/.

Kiwka, Mirosław, i Andrzej Siemieniewski. 2018. „Na fundamencie apostołów i proroków”. Przebudzenie biblijnego Kościoła. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu.

Kopiec, Piotr. 2014. „Sieć ekumeniczna w społeczeństwie sieci: Światowe Forum Chrześcijan (Global Christian Forum) jako ekumeniczna odpowiedź na nowy kształt społeczeństwa globalnego.” Kieleckie Studia Teologiczne 13: 167-178.

Ladd, Georg Eldon. 2007. A Theology of the New Testament. Cambridge, Lutterworth Press.

Maxwell, Ryan. 2011. „Signs and Wonders.” Dostęp 2025.02.04. https://salvationist.ca/articles/2011/03/signs-and-wonders/.

Migda, Andrzej. 2010. Egzorcyzm pentekostalny. Służba uwolnienia w Kościołach i wspólnotach nurtu zielonoświątkowego w Polsce. Warszawa: Dobry Skarbiec.pl.

„New Charismatic Churches – Catholic Informal Conversations.” 2023. prounione.it. Dostęp 2025.01.30. https://www.prounione.it/dialogues/ncc-c/.

„Ogólnopolski Marsz dla Jezusa. Cel.” Nd. Dostęp 2025.02.05. https://marszdlajezusapolska.pl/cel/.

Orłowski, Mariusz. 2018. Puławscy zielonoświątkowcy. Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Puławach w latach 1991-1995. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

Pawłowski, Sławomir. 2004. „Communio w dokumentach światowych dialogów ekumenicznych.” W „Communio” w chrześcijańskiej refleksji o Kościele. Red. Andrzej Czaja i Marek Marczewski, 135-158. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

„Restoration from Reformation to 1900.” Nd. The Revival Library. Dostęp 2025.02.01. https://revival-library.org/restoration/1500-1900/.

„Restoration to 1500.” Nd. The Revival Library. Dostęp 2025.02.01. https://revival-library.org/restoration/restoration-to-1500-introduction/.

Sawa, Przemysław. 2018. „Kontrowersje wokół teorii i praktyk we wspólnotach charyzmatycznych: próba oceny z perspektywy katolickiej i ewangelikalnej.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 51 (2): 387-407. DOI: https://doi.org/10.31261/SSHT.2018.51.2.11

Scotland, Nigel. 1993. „The social work of the Clapham Sect:

an assessment.” themelios. Dostęp 2025.02.01. https://www.thegospelcoalition.org/themelios/article/the-social-work-of-the-clapham-sect-an-assessment/.

Siemieniewski, Andrzej. 2020. Pentekostalizacja chrześcijaństwa. Przewodnik teologiczno-pastoralny. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu.

Siupa, Grzegorz. 2024. „Koncepcja Bożej obecności w rozumieniu zielonoświątkowego Ruchu Trzeciej Fali na przykładzie nauczania Benny’ego Hinna.” Rocznik Teologiczny 61 (1): 53-74. DOI: https://doi.org/10.36124/rt.2024.03

Smith, Kevin John. 2003. „The origins, nature, and significance

of the Jesus Movement as a revitalization movement (Summary).” The National Library of Australia. Dostęp 2025.02.05. https://catalogue.nla.gov.au/catalog/3284484.

Sobczyk, Karol. 2024. „#82 Kościół katolicki a Nowe Kościoły Charyzmatyczne.” Nie Wszystko Jedno. Dostęp 2025.02.06. https://niewszystkojedno.pl/82-kosciol-katolicki-a-nowe-koscioly-charyzmatyczne/.

Sobczyk, Karol. 2025. „#95 A co, jeśli dochodzimy do ściany?” Nie Wszystko Jedno. Dostęp 2025.02.06. https://niewszystkojedno.pl/95-a-co-jesli-dochodzimy-do-scany95/.

Sojka, Jerzy. 2021. Stawanie się wspólnotą. Wieczerza Pańska jako „nota ecclesiae” w publikacjach Światowej Federacji Luterańskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

„The way forward – Press Release (May 28-29).” 2012. prounione.it. Dostęp 2025.01.30. www.prounione.it/dia/ncc-c/dia-NCC-C-03-2012-eng.pdf.

Townsend, Stuart, i Keith Getty, Kristyn Getty. 2016. „We believe [Apostles’ Creed].” Dostęp 2025.02.06. https://www.stuarttownend.co.uk/song/we-believe-apostles-creed/.

„Who are Non-denominational churches; concept of Christan

unity – Press Release (April 15-16).” 2008. prounione.it. Dostęp 2025.01.30. www.prounione.it/dia/ncc-c/dia-NCC-C-01-2008-eng.pdf.

Wimber, John. 2012. „Word and Works.” Dostęp 2025.02.04. https://www.vineyardchurches.org.uk/vineyard-vaults/word-and-works/.

Zieliński, Tadeusz J. 2013. Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.