„Święta Ruś” w relacji z etnofiletyzmem i ideą imperialną

Marek Ławreszuk

doi:10.36124/rt.2022.16

Opublikowane: 2023-05-291

Tom 64 Nr 2 (2022)

„Święta Ruś” w relacji z etnofiletyzmem i ideą imperialną

Marek Ławreszuk

https://orcid.org/0000-0001-8051-8106

https://doi.org/10.36124/rt.2022.16

Abstrakt

Niniejszy artykuł analizuje postrzeganie historycznego konceptu "Świętej Rusi" jako idei społecznej i państwowej. Definicja idei nie opiera się wyłącznie na pierwotnej interpretacji idei Moskwy Trzeciego Rzymu, lecz uwzględnia również jej postrzeganie przez teologów i myślicieli XVIII-XX w. Na podstawie fundamentalnych zasad prawosławnej eklezjologii ukazuje sprzeczność tej koncepcji z nauczaniem prawosławnym. Następnie próbuje ukazać elementy łączące rozwijaną w Rosji ideę wyjątkowości, wybraństwa i szczególnej misji dziejowej z ideami etnofiletystycznymi i imperialnymi.

Słowa kluczowe:

Święta Ruś, etnofiletyzm, mesjanizm, imperializm, Prawosławie, eklezjologia

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Ławreszuk, M. (2023). „Święta Ruś” w relacji z etnofiletyzmem i ideą imperialną. Rocznik Teologiczny, 64(2), 443. https://doi.org/10.36124/rt.2022.16

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bačinin, Vladislav. 2005. Nacional´naâ ideâ dlâ Rossii: vybor meždu vizantizmom, evangelizmom i sekulârizmom. (Istoričeskie očerki političeskoj teologii i kul´turnoj antropologii). Sankt-Peterburg: Aletejya.

Bercken, Wil van den. 2003. "The canonisation of Nicholas II in iconographical perspective: political themes in Russian icons." In Orthodox Christianity and Contemporary Europe, edited by Jonathan Sutton and Wil van den Bercken, 183-210. Leuven/Paris/Dudley: Peeters.

Broda, Marian. 2015. "«Idea rosyjska» jako problem – perspektywa filozoficzna." Kultura i wartości 14: 27-50.

Bulgakov, Sergij. 1918. Tihie dumy. Moskva: Izdanie G. A. Lemana i S. I. Saharova.

Bułgakow, Sergiusz. 1992. Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego. Białystok/Warszawa: "Orthdruk"/"Formica".

Cypin, Vladislav. 2000. "Vzaimootnošeniâ Cerkvi i gosudarstva. Kanoničeskie principy i istoričeskaâ dejstvitel´nost´." Istoričeskij vestnik 9-10: 676-683.

Dvorkin, Aleksandr. 1994. "Ideâ vselenskoj teokratii v pozdnej Vizantii." Al´fa i Omega 1: 57-72.

Dvorkin, Aleksandr. 2006. Očerki po istorii Vselenskoj Pravoslavnoj Cerkvi. Wyd. 3. Nižnij Novgorod: Izdatel’stvo Bratstva vo imya sv. knyazya Aleksandra Nevskogo.

Kuta, Grzegorz. 2002. "«Symfonia» dwu władz? Prawosławie w postkomunistycznej Rosji w l. 1999-1997." Nowe sprawy polityczne 22: 24-36.

Lazari, Andrzej de. 1995. Czy Moskwa będzie Trzecim Rzymem? Studia o nacjonalizmie rosyjskim. Katowice: "Śląsk".

Ławreszuk, Marek. 2009. Prawosławie wobec tendencji nacjonalistycznych i etnofiletystycznych. Warszawa: Semper.

Milaš, Nikodim. 2001a. Pravila Pravoslavnoj Cerkvi s tolkovaniami Nikodima episkopa Dalmatinsko-Istrijskogo. Tom 1. Moskva: "Otčij dom" Moskva.

Milaš, Nikodim. 2001b. Pravila Pravoslavnoj Cerkvi s tolkovaniami Nikodima episkopa Dalmatinsko-Istrijskogo. Tom 2. Moskva: "Otčij dom" Moskva.

Nemcov, Mefodij. 2000. "Cerkov´, gosudarstvo i graždanskoe obŝestvo na poroge tret´ego tysâčeletiâ." Istoričeskij vestnik 9-10: 41-48.

Pantin, Viktor. 2002. "Predislovie" do Ob istinnom monarhičeskom mirosozercanii, Serafim Sobolev, 7-21. Moskva/Sankt-Peterburg: Lestvica, Dioptra.

Papanikolaou, Aristotle. 2003. "Byzantium, Orthodoxy, and Democracy." Journal of the American Academy of Religion 71 (1): 75-98.

Papathomas, Grigorios D. 1999. Internal Orthodox Church Mission. Supraśl: Syndesmos Summer Institute.

Paprocka, Maria. 2004. "Akt prawny cesarza Pawła I o następstwie tronu Wszechrosji a sytuacja Kościoła Prawosławnego." Elpis 9-10: 207-228.

Povnyj, Gennadij. 1993. "Kafoličeskij i nacional´nyj aspekty v žizni Pravoslavnoj Cerkvi." Trudy Minskoj Duhovnoj Akademii 1: 60-70.

Rowland, Daniel B. 1996. "Moscow – The Third Rome or the New Israel?" Russian Review 55: 591-614.

Snyčev, Ioann. 1993. "Bud´ veren do smerti (Pravoslavie i sovremennost´)." Sobesednik pravoslavnyh hristian 1 (3): 2-12.

Snyčev, Ioann. 1996. "Pastyr´ dobryj." Dostęp 2022.03.14. http://www.zavet.ru/book/ioanns.htm.

Sobolev, Serafim. 2002. Ob istinnom monarhičeskom mirosozercanii. Moskva/Sankt-Peterburg: Lestvica, Dioptra.

Solov´ev, Vladimir. 1956. Nacional´nyj vopros v Rosii. Tom 1. Sankt-Peterburg: Univeritetska Tipografia (M. Katkov).

Solov´ev, Vladimir. 1999. Spor o spravedlivosti. Moskva/Har´kov: Eksmo-Press, Folio.

Tofiluk, Jerzy. 1999. "O przygotowaniach do Soboru Wszechprawosławnego." Elpis 1: 69-84.

Velimirovič, Nikolaj. 2006. Tvoreniâ svâtitelâ Nikolaâ Serbskogo (Velimiroviča). Tom 3. Moskva: Palomnik.

Weller, Charles R. 2002. "Church, State and Nationalism in the Expansion of the Russian Empire into Muslim Central Asia, 1448-1917." Dostęp 2006.12.12. http://www.asiaresearchassociates.com/rssn-Ch-St-Ntnlsm.pdf.

Vorster, Jakobus M. 2002. "Racism, xenophobia and human rights." The Ecumenical Review 6: 296-312. Dostęp 2007.08.22. http://findarticles.com/p/articles/mi_m2065/is_3_54/ai_92136475.

Zen´kovskij, Sergej. 1970. Russkoe staroobrâdčestvo: Duhovnye dviženiâ XVII veka. Munich: Forum Slav.

Zen´kovskij, Vasilij. 1989. Istoriâ russkoj filosofii. Pariž: YMCA-PRESS.

Zernov, Nikolaj. 1936. "Moskva – Tretij Rim." Put´ 51: 3-18.

Žukovskij, Vasilij A. 1848. "Svâtaâ Rus´. Pis´mo knâzû P. A. Vâzemskomu 23-go iûlâ (5-go avgusta) 1848." Dostęp 2022.03.13. http://gosudarstvo.voskres.ru/zhukovsk.htm.