Abstrakt

Artykuł został poświęcony teoretycznym i praktycznym aspektom działalności reformatorskiej ks. barona Ignaza Heinricha von Wessenberga (1774-1860), który najpierw jako wikariusz generalny (1802-1817), a następnie administrator diecezji Konstancji (1817-1827), bez powodzenia dążył on do utworzenia autonomicznego Niemieckiego Kościoła Narodowego z własnym prymasem i synodem oraz zniesienia obowiązkowego celibatu duchownych. Twórcy wessenbergianizmu udało się jednak skutecznie rozwinąć i unowocześnić system kształcenia dzieci, młodzieży i kleru, wprowadzić język niemiecki przy sprawowaniu nabożeństw kościelnych oraz sakramentów i sakramentaliów. Jego zasługą było rozpowszechnienie wśród duchowieństwa i wiernych Pisma Świętego i dzieł ojców Kościoła w języku narodowym oraz ograniczenie pielgrzymek i kultu świętych. Reakcją Rzymu na reformy ks. Ignaza von Wessenberga było rozwiązanie przez papieża Leona XII (1823-1829) biskupstwa Konstancji i powołanie na jego miejsce arcybiskupstwa z siedzibą we Fryburgu Bryzgowijskim. Do większości idei i postulatów głównego teoretyka wessenbergianizmu nawiązały Kościoły starokatolickie, które doprowadziły do przywrócenia ustroju synodalno-episkopalnego i języka narodowego w liturgii oraz ograniczenia praktyk dewocyjnych i zniesienia obowiązkowego celibatu duchownych.