• Zarejestruj
  • Zaloguj
    •   polish   English
    Opublikowane: 2023-08-161
    Tom 64 Nr 1 (2022)

    Podzielona lojalność: radykalizacja polityczna menonitów w Wymyślu Niemieckim w międzywojennej Polsce (1918-1939)

    Wojciech Marchlewski

    https://orcid.org/0000-0003-1483-5909

    Colin P. Neufeldt

    https://orcid.org/0000-0002-2719-3477
    https://doi.org/10.36124/rt.2022.06

    Abstrakt

    Poprzez analizę upolitycznienia menonitów z Wymyśla Niemieckiego na Mazowszu w latach 20. I 30. XX wieku, w artykule kwestionuje się powszechne, błędne przekonanie, że menonici byli apolityczni. W rezultacie trudnych warunków ekonomicznych po wielkim kryzysie oraz coraz bardziej autorytarnej i nacjonalistycznej polityki rządu polskiego w latach 30. XX wieku, menonici z Wymyśla Niemieckiego, jako niemieckojęzyczna mniejszość etniczna w Polsce czuli się coraz bardziej izolowani i dyskryminowani. Sytuacja, w jakiej się znaleźli zmusiła ich do opowiedzenia się za jedną z dwóch opcji: lojalności wobec polskiego rządu lub poszukiwania wsparcia wśród niemieckich partii politycznych działających w Polsce. Sytuacja polityczna w Polsce w latach 1936-1939 sprawiała, że działalność agenturalna III Rzeszy trafiała na podatny grunt. Część menonitów w poczuciu zagrożenia działaniami rządu sanacyjnego, a związanego z ograniczeniem praw obywatelskich, zwróciła się o wsparcie do niemieckich nacjonalistycznych i pronazistowskich partii politycznych (w tym NSDAP). Niektórzy stali się aktywnymi członkami tych organizacji, co sprawiło, że władze II RP zaczęły postrzegać menonitów z Wymyśla Niemieckiego jako zagrożenie. Aktywni politycznie menonici objęci zostali nadzorem policyjnym i prowadzono wobec nich działania wywiadowcze. W wyniku pracy policji niektórzy menonici z Wymyśla Niemieckiego trafili na listy osób stanowiących zagrożenie dla państwa polskiego. Po napaści Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku menonici z list osób stanowiących zagrożenie dla państwa polskiego zostali aresztowani, a niektórzy zostali osadzeni w obozie internowania w Berezie Kartuskiej. Zerwanie z apolitycznością charakteryzującą menonitów w początku II RP i wejście w sferę wpływów organizacji proniemieckich sprawiła, że we wrześniu 1939 roku mieszkańcy Wymyśla Niemieckiego udzielili poparcia niemieckim wojskom okupacyjnym.

    Słowa kluczowe:

    Menonici, Wymyśle Niemieckie, Deutsch Wymyschle, proniemiecka mniejszość etniczna, nacjonalizm, bez przemocy

    Pobierz pliki

    Zasady cytowania

    Marchlewski, W., & Neufeldt, C. (2023). Podzielona lojalność: radykalizacja polityczna menonitów w Wymyślu Niemieckim w międzywojennej Polsce (1918-1939). Rocznik Teologiczny, 64(1). https://doi.org/10.36124/rt.2022.06

    Cited by / Share

    Licencja