The Leuenberg Agreement and Polish Evangelical Churches

Jerzy Sojka

doi:10.36124/rt.2024.19

Published: 2024-11-291

Vol. 66 No. 3 (2024)

The Leuenberg Agreement and Polish Evangelical Churches

Jerzy Sojka

https://orcid.org/0000-0003-1154-5658

https://doi.org/10.36124/rt.2024.19

Abstract

The article aims to analyse the significance of the Leuenberg Agreement for the Evangelical Church of the Augsburg Confession in Poland, the Evangelical Reformed Church in Poland and the Evangelical Methodist Church in Poland in three contexts. Firstly, the relationship between the Leuenberg Agreement and bilateral agreements introducing altar and pulpit fellowship between Polish Churches. Secondly, the question of how the Leuenberg Agreement influenced the proposals put forward in the Polish ecumenical debate to create a single united Polish Protestant Church. Finally, the reception of the Leuenberg Agreement and other work of the Communion of Protestant Churches in Europe in the life of Polish Evangelical Churches.

Keywords:

Leuenberg Agreement, Communion of Protestant Churches in Europe, Evangelical Church of the Augsburg Confession in Poland, Evangelical Reformed Church in Poland, Evangelical Methodist Church in Poland, ecumenism

Most read articles by the same author(s)

1 2 > >>

Similar Articles

Jerzy Sojka, „Leunberg Agreement” and Polish Evangelical Churches , Theological Yearbook: Vol. 66 No. 3 (2024)

You may also start an advanced similarity search for this article.

Download files

PDF

Citation rules

Sojka, J. (2024). The Leuenberg Agreement and Polish Evangelical Churches. Theological Yearbook, 66(3), 535–560. https://doi.org/10.36124/rt.2024.19

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

“Agreement between Reformation churches in Europe. (The Leuenberg Agreement).” 1973. leuenberg.eu. Last modified May 9th, 2024. https://www.leuenberg.eu/download/leuenberg-agreement/?wpdmdl=943&refresh=663d434f416481715290959&ind=1590131974637&filename=konkordie-en.pdf

“The Augsburg Confession.” 2000. In The Book of Concord. The Confessions of the Evangelical Lutheran Church. Ed. Robert Kolb, Timothy J. Wengert, 30-105. Minneapolis: Fortress Press.

Augustyniak, Urszula. 1994. Confessio Sandomirensis. Eine historische Einführung. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

Bartel, Oskar. 1973. “Der Consensus Sendomiriensis vom Jahre 1570 im Lichte der ökumenischen Bestrebungen in Polen und Litauen im 16., 17. Und 18. Jahrhundert.” Luther-Jahrbuch 40: 107-128.

“«Być razem Kościołem w czasie pandemii» – refleksja z perspektywy ewangelickiej.” 2021. Focus PL 29.

“Biskupi w sprawie wojny.” 2003. Zwiastun Ewangelicki 3: 18.

Fischer, Mario. 2021. “Współtworzyć Kościół. Cele WKEE na najbliższe lata.” Jednota 2: 35.

“Czas życia i czas umierania.” 2018. Warszawa: Warto.

“Deklaracja braterskiej współpracy. Dokument dialogu reformowano-metodystycznego (Ostróda-Warszawa, kwiecień 1990 r.).” 2016. In Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014). Ed. Józef Budniak, Zygfryd Glaeser, Tadeusz Kałużny, Zdzisław J. Kijas, 510-511. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.

“Deklaracja ideologiczna Polskiego Kościoła Ewangelickiego (Ewangelicznego).” 2019. In Ewa Jóźwiak, Osobno czy razem. Dążenia ekumeniczne w ewangelicyzmie polskim w XX wieku, 154-156. Warszawa: Warto.

“Deklaracja współpracy. Dokument dialogu luterańsko-metodystycznego (Warszawa, kwiecień-maj 1994 r.).” 2016. In Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014). Ed. Józef Budniak, Zygfryd Glaeser, Tadeusz Kałużny, Zdzisław J. Kijas, 512-513. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.

“Dziedzictwo porozumienia Kościołów.” 2023. Zwiastun Ewangelicki 12: 24.

“Głosy czytelników na temat komunikatu Konferencji Biskupów.” 2004. Zwiastun Ewangelicki 8: 21.

Hanson, Joshua Austin. 2023. “Kontrowersyjne zagadnienia etyki końca życia według dokumentu Rady Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie pt. «Czas życia i czas umierania».” Master thesis, Christian Theological Academy in Warsaw.

Huber, Wolfgang. 2008. “Kształtowanie wspólnoty – ewangelicki profil w Europie.” Studia i Dokument Ekumeniczne 24 (1): 9-22.

“Jedność Ducha w spójni pokoju. Odezwa na 400-lecie Ugody Sandomierskiej. Dokument dialogu luterańsko-reformowanego (Warszawa, 14 kwietnia 1970 r.).” 2016. In Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014). Ed. Józef Budniak, Zygfryd Glaeser, Tadeusz Kałużny, Zdzisław J. Kijas, 507-509. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.

Jóźwiak, Ewa. 2019. Osobno czy razem. Dążenia ekumeniczne w ewangelicyzmie polskim w XX wieku. Warszawa: Warto.

Jürgens, Henning P., and Kęstutis Daugirdas. 2012. “Konsens von Sandomierz – Consensus Sendomirensis, 1570.” In Reformierte Bekenntnisschriften. Ed. Thomas Bergholz et al. Tom 3/1, 1-20. Neukirchen-Vluyn: Verlag Neukirchener.

Karski, Karol, ed. 2018. Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973-2012. Warszawa: Warto.

Karski, Karol. 1992. “Ekumenizm dzisiaj – nasze trudności i zadania (perspektywa ewangelicka).” Rocznik Teologiczny 1: 227-234.

Karski, Karol. 2001. Protestanci i ekumenizm. Wkład spadkobierców Reformacji w dzieło jedności. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.

Karski, Karol. 2004a. “Kronika wydarzeń ekumenicznych. Lipiec – grudzień 2003.” Studia i Dokumenty Ekumeniczne 1: 171–206.

Karski, Karol. 2004b. “Z działalności Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie.” Studia i Dokumenty Ekumeniczne 2: 61-65.

Karski, Karol. 2007. Od Edynburga do Porto Alegre. Sto lat dążeń ekumenicznych. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.

Karski, Karol. 2009. “Ewangelicy reformowani i ich zaangażowanie w jednocześnie polskiego protestantyzmu.” In Zwykły niezwykły. Pamięci księdza Jerzego Stahla. Ed. Ewa Pokorska, 217-232. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

Karski, Michał. 2018. “Zgromadzenie europejskich Kościołów ewangelickich.” Jednota 3:13.

Kasprzycki, Emir. 2018. “Współpraca Kościoła Ewangelicko Augsburskiego i Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polsce w latach 1945-2012.” Doctoral thesis, Christian Theological Academy in Warsaw.

“Kirchengemeinschaft – Church Communion – Communion Ecclesiale.” 2018. leuenberg.eu. Last modified May 10th, 2024. https://www.leuenberg.eu/download/general-assembly-basel-2018/?wpdmdl=322&refresh=663defc1962931715335105&ind=1590132661734&filename=Church%20Communion.pdf

Kłaczkow, Jarosław. 2010. Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce w latach 1945-1975. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Koktysz, Michał. 2018. “Diaspora.” Jednota 4: 18–20.

“Komunikat Konferencji Biskupów Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.” 2004. Zwiastun Ewangelicki 5: 21.

Konfesja sandomierska. 1995. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

“Kościół Jezusa Chrystusa – wkład reformacyjny do dialogu ekumenicznego na temat jedności Kościoła.” 2018. In Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973-2012. Ed. Karol Karski, 45-97. Warszawa: Warto.

“Kościoły ewangelickie współcześnie [sylabus].” 2024. Uniwersytecki System Obsługi Studiów USOSweb Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie (Christian Theological Academy in Warsaw). Accessed: 2024.05.10. https://usosweb.chat.edu.pl/kontroler.php?_action=katalog2/przedmioty/pokazPrzedmiot&prz_kod=WT-S2-Te-Kew2

Krauze, Weronika. 2022. “Etyczna refleksja Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie na temat życia poczętego.” Bachelor thesis, Christian Theological Academy in Warsaw.

“Leuenberger Kirchengemeinschaft – Methodistische Kirchen: Gemeinsame Erklärung zur Kirchengemeinschaft.” 1993. leuenberg.eu. Last modified May 9th, 2024. https://www.leuenberg.eu/download/declarations/?wpdmdl=2049&refresh=663d421283e7e1715290642&ind=1611749866726&filename=Leuenberger%20Kirchengemeinschaft%20-%20Methodistische%20Kirchen_Erkl%C3%A4rung%201993_DE.pdf

Małłek, Janusz. 1990. “Sandomir. Consensus von.” In Theologische Realenzyklopädie. Tom 30. Berlin/New York: de Gruyter: 29-32.

“Memoriał ks. Ludwika Zaunara (1941).” 2019. In Ewa Jóźwiak, Osobno czy razem. Dążenia ekumeniczne w ewangelicyzmie polskim w XX wieku, 136-145. Warszawa: Warto.

“Odezwa do Zborów Polskiego Kościoła Chrześcijan Baptystów i do Zborów Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.” 1970. Słowo Prawdy 1: 14-15.

“Oświadczenie Biskupa Kościoła.” 2004. Zwiastun Ewangelicki 24: 24.

Pelikan, Jaroslav. 1947. “The Consensus of Sandomierz: A Chapter from the Polish Reformation.” Concordia Theological Monthly 18: 825–837.

“Porozumienie o wzajemnym dopuszczenie wiernych do czynnego korzystania z praw i obowiązków wynikających z udziału w życiu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP i Ewangelicko Reformowanego w RP.” 2012. Zwiastun ewangelicki 5: 26.

Preiss, Waldemar. 1970. “Na 400-lecie Ugody Sandomierskiej.” Zwiastun Ewangelicki 20: 302-304.

“Projekt Prawa Wewnętrznego dla Polskiego Kościoła Ewangelickiego.” 2019. In Ewa Jóźwiak, Osobno czy razem. Dążenia ekumeniczne w ewangelicyzmie polskim w XX wieku, 146-153. Warszawa: Warto.

Sojka, Jerzy. 2016/2017. “Ist eine lutherisch-reformierte Union in Polen möglich? Vereinigungsinitiativen und die Zusammenarbeit der polnischen Lutheraner und Reformierten seit dem Zweiten Weltkrieg.” Jahrbuch für Schlesische Kirchengeschichte 95/96: 235-254.

Sojka, Jerzy. 2021. “Kościoły ewangelickie wobec pandemii.” Jednota cz. 1: 2: 20–22, cz. 2: 3: 39–42.

Sojka, Jerzy. 2023a. “Czas życia, czas umierania. 50 lat Konkordii Leuenberskiej.” Jednota cz. 1: 1: 34-36, cz. 2: 2: 21-23.

Sojka, Jerzy. 2023b. “Międzynarodowa konferencja naukowa “50 lat Konkordii Leuenberskiej – dziedzictwo i wyzwania” (24 maja 2023 roku).” Rocznik Teologiczny 4: 915-917.

“Stanowisko w sprawie integracji europejskiej przyjęte przez Konsystorze Kościołów ewangelickich w Polsce.” 2003. Przegląd Ewangelicki 1: 87.

Tranda, Bogdan. 1970. “O ewangelickiej wspólnocie sakramentu Wieczerzy Pańskiej.” Jednota 10: 5-7.

Urząd kościelny – teologiczne rozumienie i praktyka we współczesnym Kościele luterańskim. 2022. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.

“Urząd – ordynacja – episkopé.” 2018. In Wspólnota Kościołów Ewangelickich w Europie. Wybór dokumentów 1973-2012. Ed. Karol Karski, 331-403. Warszawa: Warto.

Wojak, Tadeusz. 1970. “Wielkie dni Kościoła.” Zwiastun 23: 359-362.

“Wspólne przesłanie Synodów Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i Kościoła Ewangelicko-Reformowanego na Jubileusz 500 lat Reformacji ogłoszone podczas obrad w Cieszynie 15 października 2016 r.” 2016. Zwiastun ewangelicki 20: 24-25.

“Wspólnota Kościelna.” 2019. Studia i Dokumenty Ekumeniczne 25 (84): 63-99.

Zieliński, Tadeusz J. 2010. “Ku Zjednoczonemu Kościołowi Protestanckiemu w Polsce.” In Ekumenizm i Ewangelicyzm. Studia ofiarowane Profesorowi Karolowi Karskiemu w 70. Urodziny. Ed. Marcin Hintz, Tadeusz J. Zieliński, 497-510. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie.