Porneia w Dz 15,20.29; 21,25. Znaczenie i pochodzenie motywu rozpusty w dekrecie apostolskim

Jakub Slawik

doi:10.36124/rt.2024.09

Opublikowane: 2024-10-081

Tom 66 Nr 2 (2024)

Porneia w Dz 15,20.29; 21,25. Znaczenie i pochodzenie motywu rozpusty w dekrecie apostolskim

Jakub Slawik

https://orcid.org/0000-0001-7867-7714

https://doi.org/10.36124/rt.2024.09

Abstrakt

Artykuł odpowiada na pytania o treść i źródła tzw. dekretu apostolskiego z Dz 15, w szczególności o sens terminu porneia. Przedstawiono najpierw skrótowo znaczenie jego hebrajskiego odpowiednika – rdzenia zn^h, a następnie użycie źródłosłowu porn- w Septuagincie, pismach deuterokanonicznych, apokryficznych i u Filona Aleksandryjskiego. Ponieważ powiązanie z mięsem ofiarowanym bogom (bożkom) pojawia się tylko w związku z dekretem apostolskim oraz 1Kor i późniejszą Ap 2, przeanalizowano wypowiedzi Pawła z 1Kor 5-10 dotyczące rozpusty i jedzenia mięsa złożonego w ofierze bożkom. Badania prowadzą do następujących wniosków: 1) Paweł szeroko rozumie słowo porneia, podążając najprawdopodobniej przede wszystkim za TestXII; 2) treść dekretu znajduje uzasadnienie jedynie w 1 Kor 5-10 – Pawłowa krytyka rozpusty i jedzenia mięsa złożonego w ofierze bożkom została połączona z ważnym dla judeochrześcijan zakazem spożywania krwi i mięsa nieznanego pochodzenia.

Słowa kluczowe:

prostytucja, rozpusta, porneia, mięso ofiarowane bogom/bożkom, Septuaginta, apokryfy biblijne, 1 Kor, Dz, dekret apostolski

Inne teksty tego samego autora

<< < 1 2 3 > >>

Podobne artykuły

Jakub Slawik, Porneia w Dz 15,20.29; 21,25. Znaczenie i pochodzenie motywu rozpusty w dekrecie apostolskim , Rocznik Teologiczny: Tom 66 Nr 2 (2024)

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Slawik, J. (2024). Porneia w Dz 15,20.29; 21,25. Znaczenie i pochodzenie motywu rozpusty w dekrecie apostolskim. Rocznik Teologiczny, 66(2), 237–297. https://doi.org/10.36124/rt.2024.09

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Sources and translations

APAT: Kautzsch, Emil, ed. 1990. Die Apokryphen und Pseudepigraphen des Alten Testaments. Vol. I: Die Apokryphen des Alten Testaments. Vol. II: Die Pseudepigraphen des Alten Testaments. Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).

APOTE: Charles, R. H., ed. 1913. The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English. Vol. II: Pseudepigrapha. Oxford: Clarendon Press. I use the integrated version into BW10.

Beentjes, Pancratius C. 2006. The Book of Ben Sira in Hebrew: A Text Edition of All Extant Hebrew Manuscripts and A Synopsis of All Parallel Hebrew Ben Sira Texts (Supplements to Vetus Testamentum 68). Atlanta: SBL.

BT: Biblia Tysiąclecia. 2017. 5th edn. Poznań: Pallotinum.

BW: Biblia Warszawska: Biblia to jest Pismo Święte Starego Testamentu: Nowy przekład. 1975. Warszawa: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne.

BW10: BibleWorks Version 10.

EJW: Early Christian Writings. 2001-2013. Accessed 2024.05.05. http://www.earlyjewishwritings.com/.

Evans, Craig E. 2008. The Pseudepigrapha (English). Assisted by Danny Zacharias, Matt Walsh, and Scott Kohler. I use the integrated version into BW10.

Joachimowicz, Leon, trans. 1986. Filon Aleksandryjski Pisma. Tom 1: O stworzeniu świata, Alegorie praw, O dekalogu, O cnotach. Warszawa: PAX.

JSHRZ: Jüdische Schriften aus hellenistisch-römischer Zeit. 1973ff. Ed. Werner Georg Kümmel et al. Vol. I-VI. Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus Gerd Mohn.

NA28: Nestle-Aland, Novum Testamentum Graece. 2012. 28th Revised Edition, edited by Barbara and Kurt Aland, Johannes Karavidopoulos, Carlo M. Martini, and Bruce M, Metzger in cooperation with the Institute for New Testament Textual Research, Münster/Westphalia. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft. I use the integrated version into BW10.

OPG: The Greek Pseudepigrapha. Electronic text prepared by Craig A. Evans. Morphologically tagged by Rex A. Koivisto. I use the integrated version into BW10.

OTP I: Charlesworth, James H. ed. 1983. The Old Testament Pseudepigrapha. Vol. 1: Apocalyptic Literature and Testaments. Garden City/NY: Doubleday & Company.

OTP II: Charlesworth, James H. ed. 1985. The Old Testament Pseudepigrapha. Vol. 2: Expansions of the “Old Testament” and Legends, Wisdom and Philosophical Literature, Prayers, Psalms and Odes, Fragments of Lost Judeo-Hellenistic Works. Garden City/NY: Doubleday & Company.

PHE: The Works of Philo Judaeus, the Contemporary of Josephus. 1854-1855. Translated from the Greek by C. D. Yonge. 4 vols. London: Henry G. Bohn. I use the integrated version into BW10.

PHI: The Philo Concordance Database, in Greek, with lemmatization and morphological tagging. 2005. I use the integrated version into BW10.

Rahlfs, Alfred, ed. 1982 (=1935). Septuaginta: Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes. Vol. 1: Leges et historiae. Vol. 2: Libri poetici et prophetici. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

Rubinkiewicz, Ryszard, ed. 1999. Apokryfy Starego Testamentu (Prymasowska Seria Biblijna). Warszawa: Vocatio.

SD: Septuaginta Deutsch: Septuaginta Deutsch: Das griechische Alte Testament in deutscher Übersetzung. 2009. Eds. Wolfgang Kraus, Martin Karrer. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

SG: Sapientia Iesu filii Sirach (Septuaginta Vetus Testamentum Graecum Vol. 12,2). 1965. Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Ed. Joseph Ziegler. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

WPA: Die Werke Philos von Alexandria (Die Schriften der jüdisch-hellenistischen Literatur in deutscher Übersetzung). 1909-1964. Begonnen von Cohen, Leopold, fortgeführt von I. Heinemann. Teile I-VIII. Breslau: M. & H. Marcus / Breslau Jüdischer Buchverlag Stefan Münz (Accessed 2024.05.05. https://archive.org/search?query=creator%3A%22Philo%2C+of+Alexandria%22&and%5B%5D=subject%3A%22Philo%2C+of+Alexandria%22.

Futher literature (elaborations)

Abramowiczówna, Zofia, ed. 1982. Słownik grecko-polski. Vol. I-IV. Warszawa: PWN.

Allison, Dale C. Jr. 2019. 4 Baruch: Paraleipomena Jeremiou (Commentaries on Early Jewish Literature). Berlin/Boston: Walter de Gruyter.

Barrett, Charles K. 1998. A Critical and Exegetical Commentary on the Acts of the Apostles. Vol. II: Introduction and commentary on Acts XV – XXVIII (The International Critical Commentary). Edinburgh: Clark.

Bauer, Walter. 1988. Griechisch-deutsches Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments und der übrigen urchristlichen Literatur. 6th edn. (völlig neu bearbeitete Auf.). Berlin/New York: Walter de Gruyter.

Bauernfeind, Otto. 1980. Kommentar und Studien zur Apostelgeschichte (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 22). Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck). Korrigierter Nachdruck der Ausgabe ThHK, Lepzig, 1939).

BDAG: Bauer, Walter, and Frederick William Danker. 2000. Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature. 3rd edn. Chicago/London: University of Chicago Press.

Bock, Darrell L. 2007. Acts (Baker Exegetical Commentary on the New Testament). Grand Rapids, MI: Baker Academic.

Boor, Werner de. 1970. Die Apostelgeschichte (Wuppertaler Studienbibel). 2nd edn. Wuppertal: R. Brockhaus.

Bosak, Pius Czesław. 2001. Słownik grecko-polski do Nowego Testamentu. Pelplin: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”.

Bovon, François. 2001. Das Evangelium nach Lukas. 3. Teilband: Lk 15,1–19,27 (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament III/3). Düsseldorf/Zürich/Neukirchen-Vluyn: Benziger/Neukirchener.

Callan, Terrance. 1993. „The Background of the Apostolic Decree (Acts 15:20,29; 21:25).” The Catholic Biblical Quarterly 55 (2): 284-297.

Conzelmann, Hans D. 1972. Die Apostelgeschichte (Handbuch zum Neuen Testament 7). 2. verbesserte Aufl. Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).

Cullmann, Oscar. 1984. Einführung in das Neue Testament (Gütersloher Taschenbücher Siebenstern 1409). 2nd edn. Gütersloh: Mohn.

Dąbrowski, Eugeniusz. 1961. Dzieje Apostolskie: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu 5). Poznań: Pallottinum.

Dąbrowski, Eugeniusz. 1965. Listy do Koryntia: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Nowego Testamentu 7). Poznań: Pallottinum.

Eissfeldt, Otto. 1964. Einleitung in das Alte Testament: unter Einschluß der Apokryphen und Pseudepigraphen sowie der apokryphen- und pseudepigraphenartigen Qumrān-Schriften. Entstehungsgeschichte des Alten Testaments (Neue Theologische Grundrisse). 3., neubearteitete Aufl. Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).

Fitzmyer, Joseph A. 1998. The Acts of the Apostles: A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 31). New York/London/Toronto/Sydney/Auckland: Doubleday.

Flusser, David. 1994. „Noachitische Gebote I.” Theologische Realenzyklopädie. Bd 24: Napoleonische Epoche – Obrigkeit. Ed. Gerhard Müller, 582-585. Walter de Gruyter: Berlin/New York.

Gilbert, Maurice. 2002. Mądrość Salomona. Tom 1 (Myśl Teologiczna 37). Trans. Stanisław Kobiałka. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Goldingay, John. 2014. A Critical and Exegetical Commentary on Isaiah 56-66 (International Critical Commentary). London/New Dehli/New York/Sydney: Bloomsbury.

Greenfield, Jonas C., and Michael Stone, Esther Eshel. 2004. The Aramaic Levi Document: Edition, Translation, Commentary (Studia in Veteris Testamenti Pseudepigrapha 19). Leiden/Boston: Brill.

Grzybek, Stanisław. 1963. Księga Tobiasza: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu VI/1). Poznań: Pallottinum.

Haacker, Klaus. 2019. Die Apostelgeschichte (Theologischer Kommentar zum Neuen Testament 5). Stuttgart: W. Kohlhammer.

Haenchen, Ernst. 1959. Die Apostelgeschichte (Kritisch-exegetischer Kommentar über das Neue Testament III, 12th edn.). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

HAHAT: Gesenius, Wilhelm. 2013. Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament. Gesamtausgabe begonnen von Rudolf Meyer, bearbeitet und hrsg. von Herbert Donner. 18th edn. Heidelberg/Dordrecht/London/New York: Springer.

Hauck, Friedrich, and Siegried Schulz. 1959. “pornī, pornos, porneia, porneuō, ekporneuō.” In TWNT VI: 579-595.

Heiligenthal, Roman. 1994. “Noachitische Gebote II.” Theologische Realenzyklopädie. Bd 24: Napoleonische Epoche – Obrigkeit. Ed. Gerhard Müller, 585-587. Walter de Gruyter: Berlin/New York.

Hermisson, Hans-Jürgen. 2003. Deuterojesaja. 2. Teilband: Jesaja 45,8-49,13 (Biblischer Kommentar Altes Testament XI/2). Neukirchen-Vluyn: Neukircherner.

Holladay, Carl R. 2016. Acts: A Commentary (The New Testament Library). Louisville, Kentucky: Westminster John Knox Press

Horst, Pieter Willem. 1978. The Sentences of Pseudo-Phocylides: With Introduction and Commentary (Studia in Veteris Testamenti Pseudepigrapha 4). Leiden: Brill

Hübner, Hans. 1999. Die Weisheit Salomons / Liber Sapientiae Salomonis (Das Alte Testament Deutsch: Apokryphen 4). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Johnson, Luke Timothy. 1992. The Acts of the Apostles (Sacra Pagina Series 5). Collegeville, Minn.: Liturgical Press.

Keener, Craig S. 2014. Acts: An Exegetical Commentary. Volume 3: 15:1–23:25. Grand Rapids, Mich.: Baker Academic.

Koole, Jan L. 2001. Isaiah III. Volume 3: Isaiah 56-66 (Historical Commentary on the Old Testament). Kampen: Kok Pharos Publishing House.

Kratz, Reinhard G. 1998. „Der Brief des Jeremia.“ In Odil Hannes Steck, Reinhard G. Kratz and Ingo Kottsieper. Das Buch Baruch, Der Brief des Jeremia, Zusätze zu Ester und Daniel (Das Alte Testament Deutsch: Apokryphen 5), 69-108. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Kümmel, Werner Georg. 1989. Einleitung in das Neue Testament. Unveränderter Nachdruck der 21. Auf. (1983). Berlin: Evangelische Verlagsanstalt.

Kurz. William S. 2021. Dzieje Apostolskie (Katolicki Komentarz do Pisma Świętego). Trans. Dominika Krupińska (original title Acts of Apostles). Poznań: W drodze.

Lau, Wofgang. 1994. Schriftgelehrte Prophetie in Jes 56-66: Eine Untersuchung zu den literarischen Bezügen in den letzten elf Kapiteln des Jesajabuches (Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 225). Berlin/New York: Walter de Gruyter.

Loader, William. 2014. „Sexualität (NT).” In Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet (WiBiLex). Accessed 2024.06.03. http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/53967/ (Permanenter Link).

LSJ: The Online Liddell-Scott-Jones Greek-English Lexicon. Accessed 2024.04.24. https://stephanus.tlg.uci.edu/lsj/.

Montague, George T. 2021. Pierwszy List do Koryntian (Katolicki Komentarz do Pisma Świętego). Trans. Dominika Krupińska (original title First Corinthians). Poznań: W drodze.

Montanari, Franco. 2015. The Brill Dictionary of Ancient Greek. English translation of Vocabolario della Lingua Greca. Leiden/Boston: Brill. Ebook.

Parsons, Mikeal Carl. 2008. Acts (Paideia: Commentaries on the New Testament). Grand Rapids, Michigan: Baker Academic.

Pesch, Rudolf. 1986a. Die Apostelgeschichte. 1. Teilband: Apg 1-12 (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament V/1). Zürich/Neukirchen-Vluyn: Benziger/Neukirchener.

Pesch, Rudolf. 1986b. Die Apostelgeschichte. 2. Teilband: Apg 13-28 (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament V/2). Zürich/Neukirchen-Vluyn: Benziger/Neukirchener.

„Philon von Alexandria.” Wikipedia. Accessed 2024.05.05. https://de.wikipedia.org/wiki/Philon_von_Alexandria.

Poniży, Bogdan. 2012. Księga Mądrości: Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament XX). Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.

Popowski Remigiusz. 1995. Grecko-polski słownik syntagmatyczny Nowego Testamentu (Prymasowska Seria Biblijna). Warszawa: Vocatio.

Porter, Joshua R. 2003. Zaginiona Biblia: Księgi, które nie weszły do kanonu. Trans. Jakub Slawik (original title The Lost Bible: Forgotten Scriptures Revealed). Warszawa: Świat Książki.

Rabenau, Merten. 1994. Studien zum Buch Tobit (Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 220). Berlin/New York: Walter de Gruyter.

Rakocy, Waldemar. 1996. „Tak zwany Sobór Jerozolimski wyrazem troski o jedność pierwotnego Kościoła.” Roczniki Teologiczne 43/1: 139-148.

Rakocy, Waldemar. 1997. „«Będziecie moimi świadkami…» (Dz 1,8): Dzieje Apostolskie.” In Dzieje Apostolskie, Listy św. Pawła (Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 9). Elaborated by Andrzej Sebastian Jasiński, Stanisław Mędala, Grzegorz Rafiński, Waldemar Rakocy, Henryk Skoczylas, Bogusław Widła, 13-81. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.

Rehkopf, Friedrich. 1989. Septuaginta-Vokabular. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Reißer Horst. 1993. “Zucht: porneuo.” In TBNT, 1506-1509. / Theologisches Begriffslexikon zum Neuen Testament. 1993. Eds. Lothar Coenen, Erich Beyreuther und Hans Bietenhard. 9th edn. (1. Sonderausgabe). Brockhaus.

Roloff, Jürgen. 1988 (=1981). Die Apostelgeschichte (Das Neue Testament Deutsch 5). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Romaniuk, Kazimierz. 1969. Księga Mądrości: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu VIII/3). Poznań: Pallottinum.

Rosik, Mariusz. 2009. Pierwszy list do Koryntian: Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny NT VII). Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.

Rubinkiewicz, Ryszard. 1987. Wprowadzenie do apokryfów Starego Testamentu. Lublin: RW KUL.

Sauer, Georg. 2000. Jesus Sirach/Ben Sira (Das Alte Testament Deutsch Apokryphen 1). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Sæbø, Magne. 2012. Sprüche (Das Alte Testament Deutsch 16,1). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Schrage, Wolfgang. 1991. Der erste Brief an die Korinther. 1. Teilband: 1 Cor. 1,1-6,11 (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament VII/1). Zürich/Braunschweig/ Neukirchen-Vluyn: Benziger/Neukirchener Verlag.

Schrage, Wolfgang. 1995. Der erste Brief an die Korinther. 2. Teilband: 1 Cor. 6,12-11,16 (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament VII/1). Zürich/Braunschweig/ Neukirchen-Vluyn: Benziger/Neukirchener Verlag.

Schottroff, Luise. 2021. Der erste Brief an die Gemeinde in Korinth. Zweite, überarbeitete Auflage verantwortet und mit einem Vorwort von Claudia Janssen (Theologischer Kommentar zum Neuen Testament 7). 2nd edn. Stuttgart: W. Kohlhammer.

Schüngel-Straumann, Helen. 2005. Tobit (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament). 2nd ed.. Freiburg i.B./Basel/Wien: Herder.

Slawik, Iwona. 2017. “Panta (moi) exestin all ou panta symferei – 1 Cor. 6,12ab i 10,23ab w bliższym i dalszym kontekście. Przyczynek do teologii i etyki Pierwszego Listu do Koryntian.” Doctoral thesis. Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie.

Slawik, Jakub. 2004. Egzegeza Starego Testamentu: Wprowadzenie do metod egzegetycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.

Slawik, Jakub. 2011. “Czy w starożytnym Izraelu istniała prostytucja sakralna? Qedešāh w Starym Testamencie.” Scripta Biblica et Orientalia 3: 45–65.

Slawik, Jakub. 2023. “The root n)p in the Hebrew Bible in relation to znh.” Rocznik Teologiczny 65 (2): 249-305.

Slawik, Jakub. 2024. Dosłowne i metaforyczne cudzołóstwo i prostytucja: n)p i znh w Biblii Hebrajskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.

Slawik, Jakub, and Iwona Slawik. 2010. „Homoseksualizm problemem Kościoła?” Rocznik Teologiczny 52: 9-69.

Stachowiak, Lech. 1968. „Księga Barucha: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz.” In Lech Stachowiak. Lamentacje / Księga Barucha: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testamentu X/2), 83-157. Poznań: Pallottinum.

TLG: Thesaurus Linguae Graecae: A Digital Library of Greek Literature. Accessed 2024.04.24. https://stephanus.tlg.uci.edu/.

Tułodziecki, Tomasz. 2008. „Sobór Jerozolimski jako następstwo sporu apostolskiego w Antiochii (Dz 15,1-35).” Biblica et Patristica Thoruniensia 1:141-161.

TWNT: Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament. 1933-1978. Vol. I-X. Ed. Gerhard Kittel. Stuttgart: W. Kohlhammer.

Vielhauer, Philipp. 1975. Geschichte der urchristlichen Literatur: Einleitung in das Neue Testament, die Apokryphen und die Apostolischen Väter (de Gruyter Lehrbuch).Berlin/New York: Walter de Gruyter.

Witherington, Ben III. 1998. The Acts of the Apostles: A Socio-Rhetorical Commentary. Grand Rapids, Mich./Cambridge: Eerdmans.

Wojciechowski, Michał. 2016. Księga Barucha: Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament XXIV/II). Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.

Wojciechowski, Michał. 2005. Księga Tobiasza, czyli Tobita: Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament XII). Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.

Zeller, Dieter. 2010. Der erste Brief an die Korinther (Kritisch-exegetischer Kommentar über das Neue Testament 5). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.