Motto J.A. Bengela jako rodzaj przedmowy do Novum Testamentum Graece.  Interpretacja krytyczna

Grzegorz Olek

doi:10.36124/rt.2024.11

Opublikowane: 2024-10-081

Tom 66 Nr 2 (2024)

Motto J.A. Bengela jako rodzaj przedmowy do Novum Testamentum Graece. Interpretacja krytyczna

Grzegorz Olek

https://doi.org/10.36124/rt.2024.11

Abstrakt

Przedmowę do stuttgarckiego Novum Testamentum Graece od wydania 3. do 25. poprzedzało motto J.A. Bengela: „te totum applica ad textum; rem totam applica ad te”, które stanowiło rodzaj przedmowy, historycznego osadzenia przedsięwzięcia oraz określonego etosu pracy historyczno-filologicznej nad tekstem NT. W niniejszym artykule podjęto próbę zbadania możliwych przyczyn wstawienia, jak i usunięcia wspomnianego motto z wydań NTG. Tekst rozpoczyna się od analizy motto w kontekście prac samego Bengela, a następnie omawiana jest recepcja postaci nauczyciela z Denkendorf przez Eberharda Nestle, Erwina Nestle i Kurta Alanda.

Słowa kluczowe:

krytyka tekstu, Johann Albrecht Bengel, Erwin Nestle, Eberhard Nestle, Kurt Aland, Novum Testamentum Graece

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Olek, G. (2024). Motto J.A. Bengela jako rodzaj przedmowy do Novum Testamentum Graece. Interpretacja krytyczna. Rocznik Teologiczny, 66(2), 299–319. https://doi.org/10.36124/rt.2024.11

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aland, Barbara, i Beate Köster. 1998. „100 Jahre Novum Testamentum Graece.” W 100 Jahre Novum Testamentum Graece 1898-1998: Jubiläumsausgabe. Wyd. 17 poprawione. Red. Barbara i Kurt Aland, Johannes Karavidopoulos, Carlo M. Martini, Bruce M. Metzger. V-XIII. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

Aland, Barbara. 2003a. „Nestle, 1. Eberhard.” W Religion in Geschichte und Gegenwart. Wyd. 4. Red. Hans D. Betz, Don S. Browning, Bernd Janowski, Eberhard Jüngel, tom 6. Tübingen: Mohr Siebeck: 198-199.

Aland, Barbara. 2003b. „Nestle, 2. Erwin.” W Religion in Geschichte und Gegenwart. Wyd. 4. Red. Hans D. Betz, Don S. Browning, Bernd Janowski, Eberhard Jüngel, tom 6. Tübingen: Mohr Siebeck: 199.

Aland, Barbara. 2003c. „Textkritik des Neuen Testaments. Edieren und Interpretieren.” W Neutestamentliche Wissenschaft: Autobiographische Essays aus der Evangelischen Theologie. Red. Eve-Marie Becker, 236-242. Tübingen/Basel: A. Francke Verlag.

Aland, Kurt, i Barbara Aland 1989. Der Text des Neuen Testaments: Einführung in die wissenschaftlichen Ausgaben und in Theorie wie Praxis der modernen Textkritik. Wyd. 2 zmienione. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

Aland, Kurt. 1988. „Johann Albrecht Bengel als Textkritiker: Lehren von gestern für heute.” W Bericht der Hermann Kunst-Stiftung zur Förderung der neutestamentlichen Textforschung für die Jahre 1985 bis 1987. 9-22. Münster: Hermann Kunst-Stiftung zur Förderung der Neutestamentlichen Textforschung.

Aland, Kurt. 1990. „Der Hallesche Pietismus und die Bibel.” W Kurt Aland. Supplementa zu den Neutestamentlichen und den Kirchengeschichtlichen Entwürfen. Red. Beate Köster, Hans-Udo Rosenbaum, Michael Welte, 289-324. Berlin/New York: Walter de Gruyter.

Bartnicki, Roman, i Kinga Kłósek. 2014. Metody interpretacji Nowego Testamentu: Wprowadzenie. Kraków: Petrus.

Bayer, Oswald. 1986. „Luthertum und Pietismus in Württemberg als Problem und Chance.” W In Wahrheit und Freiheit. 450 Jahre Evangelisches Stift in Tübingen. Red. Friedrich Hertel, 111-127. Stuttgart: Calwer Verlag.

Bautz, Friedrich W. 1975. „Bengel, Johann Albrecht.“ W Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Red. Friedrich W. Bautz, tom 1. Herzberg: Verlag Traugott Bautz: 497-499.

Bengel, Johann A. 1734a. Ī KAINĪ DIAThĪKĪ: Novum Testamentum Graecum. Stuttgart: Daniel Beniamin Faber. Dostęp 2023.09.05. https://collections.thulb.uni-jena.de/.

Bengel, Johann A. 1734b. Ī KAINĪ DIAThĪKĪ: Novum Testamentum Graecum. Tübingen: Georg Cotta. Dostęp 2023.09.05. https://www.digitale-sammlungen.de/.

Bons, Eberhard. 1993b. „Nestle, Erwin.” W Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Red. Traugott Bautz, tom 6. Herzberg: Verlag Traugott Bautz: 627.

Bons, Eberhard. 1993a. „Nestle, Eberhard.” W Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Red. Traugott Bautz, tom 6. Herzberg: Verlag Traugott Bautz: 625-627.

Epp, Eldon Jay. 2021. Perspectives on New Testament Textual Criticism. Tom 2. Collected Essays, 2006-2017 (Supplements to Novum Testamentum 181). Leiden/Boston: Brill.

Francke, August H. 1702. Christus der Kern Heiliger Schrift oder Einfältige Anweisung / Wie man Christum/recht suchen/finden/schmäcken/und damit seine Seele nähren/sättigen/und zum ewigen Leben erhalten solle. Halle: Wäysenhaus. Dostęp 2023.09.07. https://digitale.bibliothek.uni-halle.de.

Gryglewicz, Feliks, 1985. „Bengel Johann Albrecht.” W Encyklopedia Katolicka. Tom II. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL: 267.

Hieronim, 2010. Listy II (51-79). Red. Henryk Pietras. Tłum. Monika Ożóg i Jan Czuj. Kraków: WAM.

Hermann, Karl, 1937. Johann Albrecht Bengel: Der Klosterpräzeptor von Denkendorf. Stuttgart: Calwer Verlag.

Ising, Dieter, red. 2008. Johann Albrecht Bengel Briefwechsel. Tom I: Briefe 1707-1722. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Ising, Dieter, red. 2012. Johann Albrecht Bengel Briefwechsel. Tom II: Briefe 1723-1731. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Ising, Dieter, red. 2022. Johann Albrecht Bengel Briefwechsel. Tom III: Briefe 1732-April 1741. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Jung, Martin H. 2021. „3.9. Johann Albrecht Bengel (1687-1652).” W Pietismus Handbuch. 160-168. Tübingen: Mohr Siebeck.

Jung, Martin, 1980. „Bengel, Johann Albrecht (1687-1752).” W Theologische Realenzyklopädie. Tom V. Berlin/New York: Walter de Gruyter: 583-589.

Jung, Martin, 2002. „Ein Prophet bin ich nicht …“: Johann Albrecht Bengel: Theologe, Lehrer, Pietist. Stuttgart: Calwer Verlag.

Jung, Martin H. 2001. „Johann Albrecht Bengel (1687-1752).” W Kirchengeschichte Württembergs in Porträts: Pietismus und Erweckungsbewegung. Red. Siegfried Hermle, 52-73. Holzgerlingen: Hänssler.

Kang, Chi-Won. 2001. Frömmigkeit und Gelehrsamkeit: Die Reform des Theologiestudiums im lutherischen Pietismus des 17. Und 18. Jahrhunderts. Gießen: TVG Brunnen.

Mälzer, Gottfried. 1970. Johann Albrecht Bengel: Leben und Werk. Stuttgart: Calwer Verlag.

Milerski, Bogusław. 2003. „Bengel Johann Albrecht.” W Religia. Encyklopedia PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA: CD-ROM.

Mühlenberg, Ekkehard. 1998. „Aland, Kurt.” W Religion in Geschichte und Gegenwart. Wyd. 4. Red. Hans D. Betz, Don S. Browning, Bernd Janowski, Eberhard Jüngel, tom 1. Tübingen: Mohr Siebeck: 265.

Nestle, Eberhard. 1893. Bengel als Gelehrter. Ein Bild für unsere Tage. Tübingen: J.J. Heckenhauer.

Nestle, Eberhard. 1897. Einführung in das griechische Neue Testament. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

NTG 1: Novum Testamentum Graece cum apparatu critico ex editionibus et libris manu scriptis collecto. 1898. Opr. Eberhard Nestle. Wyd. 1. Stuttgart: Privilegierte Württembergische Bibelanstalt.

NTG 2: Novum Testamentum Graece cum apparatu critico ex editionibus et libris manu scriptis collecto. 1899. Opr. Eberhard Nestle. Wyd. 2. Stuttgart: Privilegierte Württembergische Bibelanstalt.

NTG 3: Novum Testamentum Graece cum apparatu critico ex editionibus et libris manu scriptis collecto. 1901. Opr. Eberhard Nestle. Wyd. 3. Stuttgart: Privilegierte Württembergische Bibelanstalt.

NTG 25: Novum Testamentum Graece cum apparatu critico curavit Eberhard Nestle. 1963. Opr. Erwin Nestle, Kurt Aland. Wyd. 25. Stuttgart: Württembergische Bibelanstalt.

NTG 26: Novum Testamentum Graece post Eberhard Nestle et Erwin Nestle. 1979. Red. Kurt Aland, Matthew Black, Carlo M. Martini, Bruce M. Metzger, Allen Wikgren, Barbara Aland. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

Plaul, Constantin. 2016. „August Hermann Francke «Manuductio ad lectionem Scripturae Sacrae» (1693) und «Praelectiones hermeneuticae» (1717).” W Handbuch der Bibelhermeneutiken: Von Origenes bis zur Gegenwart. Red. Oda Wischmeyer, 663-676. Berlin/Boston: Walter de Gruyter.

Schmitt, Christoph. 2001. „Aland, Kurt.” W Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Red. Traugott Bautz, tom 18. Herzberg: Verlag Traugott Bautz: 23-43.

Thompson, Aland. 2004. „The Pietist Critique of Inerrancy? J.A. Bengel’s Gnomon as a Test Case.” Journal of the Evangelical Theological Society 47/1: 71-88.

Wallmann, Johannes. 2005. Der Pietismus. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Wilckens, Ulrich. 2016. Theologie des Neuen Testaments. Tom 3: Historische Kritik der historisch-kritischen Exegese. Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlagsgesellschaft.